ماه هاست ادعای احیا و آبگیری 62 و گاهی 63 در صدی تالاب هورالعظیم از سوی معصومه ابتکار به عنوان یکی از دست آوردهای دولت یازدهم معرفی می شود و بلافاصله واکنش های انتقاد آمیز نمایندگان مجلس و فعالان زیست محیطی را در تکذیب این ادعا به همراه می آورد. این تنش ها که چندی پیش در مجلس شورای اسلامی میان نمایندگان استان خوزستان و ابتکار بالا گرفت به اعزام هیئتی متشکل از نمایندگان استان خوزستان و نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست یعنی سیدمحمد سادات ابراهیمی، مشاور پارلمانی سازمان حفاظت محیط زیست و مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های این سازمان به دشت آزادگان انجامید. هیئتی که بنا بود ادعای آبگیری 63 در صدی این تالاب را مورد بررسی قرار داده و نتیجه را اعلام کنند. هرچند نمایندگان مجلس، پس از این بازدید، بارها در گفت و گو با رسانه همچنان بر تکذیب ادعای آبگیری 63 در صدی این تالاب اصرار داشته و انتقاداتی را نسبت به وارد شدن فاضلاب کشاورزی به تالاب مطرح کرده اند، اما سازمان حفاظت محیط زیست نه تنها هرگز گزارشی از بازدید نمایندگان خود از این تالاب منتشر نکرده، بلکه معصومه ابتکار، همچنان در گفت و گوهای خود بر موفقیت دولت یازدهم در احیای تالاب هورالعظیم تاکید دارد.

به منظور آشکار شدن علت این تناقضات، خبرنگار در گفت و گویی با مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالاب‌های دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست، جویای نتیجه بازدید این مقام مسئول در معیت هیئت اعزامی به تالاب هورالعظیم شده و پرسش هایی را به شرح ذیل با این مقام مسئول مطرح کرد.

 با توجه به بازدید اخیرتان از تالاب هورالعظیم، ادعای آبگیری 63 در صدی این تالاب را تایید می کنید یا تکذیب؟ چرا این ادعا که از سوی معاون رئیس جمهور بارها تکرار شده و به معنای رفع منشاء داخلی ریزگردها تلقی می شود هربار توسط نمایندگان مجلس و فعالان زیست محیطی مورد تکذیب قرار می گیرد؟

باقرزاده کریمی: متاسفانه تالاب هورالعظیم، دستاویزی برای اغراض سیاسی شده و عده ای خواسته یا ناخواسته با دامن زدن به این اختلافات ذهنیت ها را از اصل موضوع منحرف می کنند. ای کاش به جای آنکه سر یک رقم، تا این حد جنجال به راه می افتاد، برای انجام کارهای بنیادی در جهت احیای تالاب وقت گذاشته می شد. به عنوان کسی که سالهای سال در حوزه تالاب مشغول به کار بوده ام این را می گویم که نباید به تالاب تنها به چشم محل درآمدی برای بومیان منطقه نگاه کنیم. تالاب هویت منطقه است و خرده فرهنگ ها به آن وابسته است. با از بین رفتن تالاب، هویت تاریخی ارزشمندی از دست می رود و ماهیت زندگی عوض می شود. نیمی از بومیان منطقه خواهان خشک شدن تالاب هستند تا به کشاورزی مشغول شوند و نیمی دیگر خواستار آبگیری تالاب هستند تا به صید بپردازند. اما اهمیت این تالاب، تنها تنها به دلیل جنبه معیشتی آن نیست بلکه  تالاب از بعد منطقه ای، جهانی و فرهنگی ارزش دارد و نمی توان احیای آن را در گروه منافع کشاورزان یا صیادان دانست. ما میخواهیم این تالاب احیا شود و در این راستا تلاش می کنیم. اما من از شما سوال می کنم. چه تفاوتی دارد؟ 63 یا 62 یا 68 یا 58 در صد؟ چرا به جای آنکه همه ذهن ها معطوف به یک عدد شده است، وضعیت بقا، ارزش و کارکردهای تالاب را ارزیابی نمی کنند؟ متاسفانه همه اغفال مساحت شده اند. با توجه به نقشه ها می توانید به سادگی متوجه شوید که عدد 63 درصد به درستی برای آبگیری تالاب اعلام شده اما این به معنای وضعیت مطلوب نیست. ضمنا تالاب هورالعظیم بخش بسیار اندکی از منشاء داخلی ریزگردها را تشکیل می دهد. یعنی اگر این تالاب به طور کامل هم احیا شود تنها 10 در صد از منشاء داخلی ریزگردها رفع خواهد شد.

ماجرای رهاسازی فاضلاب مسموم در تالاب هورالعظیم چیست؟ تایید یا تکذیب؟

باقرزاده کریمی: این تالاب شامل 5 حوضچه است. آب حوضچه های 1 و 2 باید از منابع آب شیرین کرخه تامین شود اما آب حوضچه های 3 و 4 و 5 را از پسابهای تصفیه شده کشت و صنعت تامین می کنیم. چون این منابع آب به نسبت آبی که سابقا در بخش های جنوب هورالعظیم وجود داشته، شوری کمتری دارد، از آن استفاده می کنیم. البته این زهاب توسط مسئولان استان مورد آزمایش قرار می گیرد تا مواد شیمیایی، افزودنی ها، سموم و املاح آن از آستانه ها عبور نکرده و در حد خطرناک نباشد.

حال تالاب هوراعظیم چگونه است؟

باقرزاده کریمی: نمی گویم خوب است. همانطور که گفتم، با بررسی نقشه ها، آبگیری 63 در صدی، قابل تایید است اما این به معنای وضعیت مطلوب نیست، چرا که از یک سو کیفیت آب، مناسب نیست و از سوی دیگر هنوز نتوانستیم حقابه کرخه را از وزارت نیرو بگیریم. وزارت نیرو مدعی است یک میلیارد متر مکعب، حقابه سالانه کرخه را تحویل داده اما ما نمی دانیم این آب کجاست. این موضوع نیازمند راستی آزمایی و استفاده از ایستگاه های سنجش آب است. ضمنا وزارت نفت نسبت به تعهداتش پایبند نبوده. شرط کرده بودیم، برای هر دکل حداکثر 5 هکتار اختصاص داده شود، آن هم به صورت ایزوله و به گونه ای که با تالاب هیچ گونه ارتباطی نداشته باشد که متاسفانه این شرط محقق نشد.
متاسفانه هیچ کس به فکر رسیدگی به تالاب نیست و مسیر اصلی احیای تالاب  در میان کشمکش های سیاسی گم شده و احیای تالاب به حاشیه کشانده شده است. باید قبول کنیم که وضع تالاب مطلوب نیست و تلاش کنیم برای نجات تالاب و پرنده های بی زبان آن،از نظارت مردم بر عملکرد در مکانیزم اجرایی نهایت استفاده را داشته باشیم. چرا که مطالبه گری مردم در مسئولیت پذیری و پاسخگویی تاثیری به سزا دارد.

در گزارش بازدیدتان از هورالعظیم چه بر چه نکاتی تکیه کردید و چه پیشنهاداتی را مطرح کردید؟

باقرزاده کریمی: در این گزارش مطالبات کلیدی نمایندگان مجلس و سمن های زیست محیطی از جمله شفاف سازی نحوه تحویل حقابه هورالعظیم و ایجاد امکان راستی آزمایی توسط سمن ها، بازنگری اساسی در مدیریت منابع و مصارف آب حوضه آبریز کارون و کرخه با اولویت حفظ تالاب ها و معیشت های وابسته به تالاب ها، تعجیل در اقدامات احیایی هورالعظیم قبل از تبدیل شدن به یک کانون فعال گرد و غبار و پدید آمدن مشکلات اجتماعی و اقتصادی و حتی امنیتی حاد، بازنگری در طرح های نفتی داخل هورالعظیم در جهت به حداقل رساندن خسارات آلودگی و جلوگیری از خشکاندن بخشهایی از تالاب و جبران خسارت و احیای بخش های آسیب دیده تالاب، اصلاح الگوی کشت در سطح حوضه و حوضه های مجاور با هدف صرفه جویی در مصرف آب و جلوگیری از برداشت آب و انتقال بی رویه آب بالادست تالاب، بررسی های حقوقی در خصوص طرح های انتقال آب و سدسازی با در نظر گرفتن حقوق پایین دستی ها برای دسترسی به آب سالم و کافی و جلوگیری از تغییر اکوسیستم و حفظ ارزشهای تنوع زیستی هورالعظیم را گنجانده و پیشنهاد دادم برای رسیدگی به این موارد گزارشی توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان تهیه و به سازمان ارجاع داده شود.

در حالی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی و فعالان زیست محیطی بارها نسبت به رهاسازی پسابی مملو از نمک، املاح، کودهای شیمیایی، آلودگی‌های کشاورزی و فاضلاب و همچنین آلودگی‌های نفتی در تالاب خشکیده هورالعظیم معترض شده و عواقب ورود این آلاینده ها را به اکوسیستم منطقه به مراتب ناگوارتر از خشک شدن تالاب عنوان کرده اند، احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان هفته گذشته در گفت و گو با رسانه ها، با متهم کردن منتقدان به غرض ورزی های سیاسی، "ورود هرگونه فاضلاب به هورالعظیم را تکذیب کرده" و با این توضیح که "وزارت نیرو، حقابه 1.8 میلیارد متر مکعبی هورالعظیم را در سال 95-94 تحویل داده"، خبر از "آبگیری بیش از 65 در صدی این تالاب"، توسط آب شیرین کرخه" داده بود.