عضو هیأت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که کنوکارپوس بجز فواید بسیار، مضراتی ندارد، گفت: ما نمی‌گوییم که آلودگی وجود ندارد اما منشأ این آلودگی کجا است؟ شاید تنگی نفس در اثر وقوع باران اسیدی باشد، زیرا آلودگی‌های نفتی مانند ابری در فضای بالایی جوّ قرار گرفته‌اند و هنگام وقوع بارندگی پایین می‌آیند؛ باران اول همواره آلوده است و نمی‌شود این مسأله را انکار کرد.

دکتر مهرانگیز چهرازی در نشست "بررسی ابعاد روانی و اجتماعی تأثیرات درختان مورت و کنوکارپوس بر سلامت شهروندان در نخستین باران سال" که امروز یازدهم آبان در دفتر ریاست مرکز تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان برگزار شد، با بیان این‌که سرانه فضای سبز در هر شهر گویای سلامتی شهروندان آن شهر است، اظهار کرد: این سرانه به طور استاندارد باید حدود 15 تا 30 مترمربع باشد که در حال حاضر در اهواز از سه تا 18 مترمربع متفاوت است، بنابراین هنوز تا رسیدن به حد استاندارد بسیار فاصله داریم؛ از سوی دیگر این سرانه در شهرهای آلوده باید حدود 50 مترمربع باشد.

وی تصریح کرد: گیاه کنوکارپوس واقعاً در اهواز و مناطق گرمسیری یک انقلاب ایجاد کرد و موجب شد در یک بازه زمانی کوتاه به‌سرعت سرانه فضای سبز افزایش یابد، به طوری‌که حتی کسانی‌که پس از جنگ تحمیلی از اهواز مهاجرت کرده بودند، وقتی در سال‌های پس از 84 که توسعه کشت این گیاه انجام شد، به اهواز بازگشتند باور نمی‌کردند که اهواز این میزان سرسبز شده و چهره شهر تغییر کرده باشد.

این عضو هیأت‌علمی گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که بر اساس آمار گرفته‌شده از مناطق هشت‌گانه شهری اهواز حدود 56 درصد از فضای سبز به کنوکارپوس اختصاص دارد، گفت: اگر بخواهیم این گونه گیاهی را قطع و حذف کنیم، سرانه فضای سبز در اهواز 60 درصد کاهش می‌یابد و در این‌صورت مشکلات چندین برابر خواهد شد زیرا هنوز به این موضوع پی نبرده‌اند که وجود همین کنوکارپوس‌ها تا چه اندازه به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند.

چهرازی با اشاره به آزمایش‌ها و تحقیقات انجام‌شده توسط وی روی درختان کنوکارپوس در منطقه پتروشیمی ماهشهر، خاطرنشان کرد: این آزمایش‌ها نشان داد که کنوکارپوس در رده گیاهان با مقاومت نسبی نسبت به آلودگی‌ها قرار دارد. با توجه به این‌که اهواز یک شهر صنعتی بوده و با آلودگی‌های نفتی، گازی، صنایع نیشکر و ... مواجه است و از سوی دیگر وجود فاضلاب‌های روباز و تبخیر مواد و ترکیبات آلاینده آن به محیط، اهمیت وجود این گونه گیاهی بیشتر مشخص می‌شود.

وی افزود: حتی اگر نخواهیم آزمون‌های آزمایشگاهی را انجام دهیم، این مسأله با چشم هم قابل اندازه‌گیری است. به طوری‌که برگ‌های قدیمی کنوکارپوس اکنون قهوه‌ای رنگ شده‌اند، در حالی‌که برگ‌های جدید سبز هستند. یکی از اعتراض‌هایی به کنوکارپوس این است که افرادی که این گونه گیاهی را هرس می‌کنند، دچار آسم می‌شوند. این موضوع از این نظر قابل توضیح است که کنوکارپوس آلودگی‌های محیط را به خود می‌گیرد و از سوی دیگر این آلودگی‌های محیطی می‌تواند حاوی فلزات سنگین و اسپور قارچ‌ها و باکتری‌ها باشد که استنشاق این حجم آلاینده‌ها موجب آسم و تنگی نفس شود.

چهرازی با بیان این‌که این موضوع با استفاده از ماسک فیلتردار قابل پیشگیری است، گفت: همچنین اگر پیش از وقوع بارندگی‌ها شست‌وشوی این درختان انجام شود، این مشکل را نخواهیم داشت؛ من این مسأله را حتی در مشهد که با چنین آلودگی‌های محیطی مواجه نیست، مشاهده کردم؛ به طوری‌که روی برگ درختان در خیابان‌های مشهد هیچ خاکی وجود نداشت. آن‌گاه در خوزستان که تا این حد مشکل گردوغبار و آلودگی صنعتی وجود دارد، آیا نباید این کار را انجام دهیم؟

وی تأکید کرد: در واقع باید بگوییم که کارکرد این درخت خوب است و باید آلودگی‌هایی را که به‌خود می‌گیرد بشوییم و اجازه ندهیم دوباره در هوا پخش شود نه آن‌که به دنبال قطع آن باشیم؛ در تمام تحقیقات دنیا تنها از مزایای این گیاه گفته شده است. ما حتی خاک را به‌طور مصنوعی با نفت خام آلوده و مشاهده کردیم در یک درصد غلظت آلودگی، هیچ‌گونه مشکلی برای رشد این گیاه ایجاد نمی‌شود اما در درصدهای بالاتر رشد آن کاهش می‌یابد نه آن‌که متوقف شود که این امر نشان‌دهنده مقاومت گیاه نسبت به آلودگی‌های نفتی است.

این عضو هیأت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز تصریح کرد: کنوکارپوس حتی قادر است میکروارگانیسم‌هایی را که در خاک وجود دارند، روی ریشه‌های خود جذب کند که این میکروارگانیسم‌ها موجب تجزیه آلودگی‌های نفتی می‌شوند، بنابراین ریشه آن خاصیت گیاه‌پالایی نیز دارد.

چهرازی با بیان این‌که کنوکارپوس در سواحل دریاها رشد و نمو دارد اما خود را با شرایط آب‌وهوایی استان سازگار کرده است، افزود: از سوی دیگر یکی از ویژگی‌های کنوکارپوس آن است که ریشه آن به دنبال آب می‌رود به طوری‌که هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در هر صورت آب را پیدا می‌کند؛ حتی این خاصیت را دارد که به آب‌های زیرزمینی برسد.

وی همچنین در خصوص نگرانی‌ها نسبت به از بین بردن آب‌های زیرزمینی توسط گیاهان کنوکارپوس، اظهار کرد: اگر درصد کنوکارپوس را کاهش دهیم، این مشکل نیز پیش نمی‌آید؛ همچنین برای جلوگیری از مسدود شدن شبکه فاضلاب در خیابان‌ها و جلوی منازل لازم است که عمق کاشت افزایش یابد. در هر صورت ما انسان‌ها باید این مسأله را هدایت کنیم که چگونه از کنوکارپوس استفاده کنیم.

این عضو هیأت‌علمی گروه باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان این‌که البته این گونه گیاهی نیز بیش از حد کاشته شده است، تصریح کرد: اگر به تنوع در فضای سبز شهری توجه نشود، ممکن است در اثر یک آفت و یا بیماری همه این گیاهان از بین بروند. از سوی دیگر وجود تنوع برای شادابی شهروندان لازم است؛ بنابراین باید برنامه‌ریزی‌ها درست باشد، اگرنه این درخت به‌جز فواید بسیار، مضراتی ندارد.

چهرازی داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی، اثر حفاظت خاک و تثبیت‌کننده شن، تأثیرات دارویی و درمانی، خواص آنتی‌باکتریال قوی و ... را از ویژگی‌های ذکرشده در منابع علمی دنیا برای کنوکارپوس عنوان کرد و افزود: آنچه از سوی دانشگاه علوم پزشکی اهواز مطرح شد و مدیرکل محیط‌زیست استان نیز در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد، با استناد به مقاله‌ای در پاکستان بود که این مقاله دانه گرده 20 گیاه را مورد بررسی قرار داده که یکی از آن‌ها کنوکارپوس است، اما همین مقاله عنوان می‌کند که کنوکارپوس در زمان بارندگی کمترین گرده‌افشانی را داشته است.

وی با بیان این‌که متأسفانه اعلام این جمله که کنوکارپوس سمی است، تأثیر بسیار زیادی روی مردم گذاشته است، گفت: این موضوع بدون مطالعه بیان شد و به همین دلیل هنوز مردم نسبت به کنوکارپوس یک ذهنیت منفی دارند؛ البته اکنون دیگر جلوی کشت کنوکارپوس در اهواز گرفته شده و شهرداری در حال کار روی تنوع گیاهی برای فضای سبز است؛ ما نمی‌گوییم که آلودگی وجود ندارد اما منشأ این آلودگی کجا است؟ شاید پدیده تنگی نفس در اثر وقوع باران اسیدی باشد، زیرا آلودگی‌های نفتی مانند ابری در فضای بالایی جوّ قرار گرفته‌اند، در نتیجه هنگام وقوع بارندگی پایین می‌آیند. از سوی دیگر باران اول همواره آلوده است و نمی‌شود این مسأله را انکار کرد.