پس از سال‌ها اعتراضات بی‌نتیجه برای نصب مجدد مجسمه دعبل خزاعی در شوش، تندیس این شاعر متعهد شیعه در خیابان الثقافه نجف در کشور عراق رونمایی شد.

بیماری شهرسازی در این استان با تأثیر از شهرسازی مدرنیستی، به عناصر کالبدی هویت اسلامی - شیعه آسیب رسانده است به نحوی که این عناصر دیگر جزو مشخصه‌های اصلی این شهرها نیست.

در میان سایه تبلیغات غرب و سران وهابیت برای نهادینه کردن تفکر ضد تشیع در ایران، توجه به مقوله فرهنگ تشیع و ارج نهادن به مکتب عالی آن بیش از پیش ضرورت پیدا می‌کند.

به عبارتی دیگر آنها از طرفی با طرح مسائلی همچون واپس‌گرایی و برجسته کردن باورهای باستانی و از طرف دیگر با طرح شبهه‌ها و ایجاد گمانه‌زنی‌ها نسبت به ماهیت اصلی تشیع، در پی تضعیف ارزش‌های این فرهنگ و عقیده هستند.

در این میان، یکی از مهمترین مقوله‌های حفظ میراث تشیع و ارزش‌های آن، معرفی و تعریف نمادهای اسلامی در قالب المان و نماد شهری است.

نکته مهمی که حداقل در خوزستان به‌عنوان دروازه ورود تشیع چندان مورد توجه شهرداران قرار نگرفته است؛ تصویرسازی مشاهیر و علمای دین در قالب المان و نماد شهری را می‌توان حلقه مفقوده شهرسازی در خوزستان به‌شمار برد.

با این وجود شهردار اهواز معتقد است که بربحث نماد شهری و المان حساسیت بالایی وجود دارد؛ سید خلف موسوی می‌گوید: در این ارتباط باید تیمی تشکیل شود و با همکاری میراث فرهنکی بر مساله المان و نماد شهری مطالعات لازم را انجام دهد.

در این میان ضلع پررنگ مذهبی‌بودن شهر شوش هم باعث نشده است که عناصر کالبدی هویت اسلامی – شیعه جزو مشخصه‌های اصلی این شهر باشد؛ بلکه در مقابل برخی شاخصه‌های مذهبی این شهر همچون مجسمه شاعر اهل بیت(ع) نیز از دایره نماد این شهر حذف شد؛ مجسمه‌ای که سال‌ها بر روی میدان مرکز این شهر وجود داشت، اکنون دیگر نیست.

* دعبل؛ جلوه‌گر ادبیات متعهد شیعه

ادبیات متعهد اهل بیت علیه‌السلام را باید با اشعار دعبل خزاعی شناخت؛ شاعری که  سوز عشق به اهل بیت(ع) وی را به شوش کشاند تا در این شهرستان سفیر همیشگی امام رضا(ع) باشد؛ رهبر انقلاب دستور دادند تا بر سر مزار مطهر ایشان آستان و حرم ساخته شود.

در ابتدای دهه 70 و همزمان با کنگره بزرگداشت دعبل، مجسمه‌ای از این شاعر متعهد ساخته شد؛ تندیسی که نصب آن در مرکز شهر شوش، حرکتی در مسیر باز شناساندن بزرگان تاریخ تمدن اسلام، و بازتعریف ارزش‌های اعتقادی و اسلامی و هویت ملی به شمار می‌رفت.


اما درست پس از چندماه مجسمه شاعر امام رضا در شوش از جا کنده شد؛ اقدامی که چرایی آن هنوز هم بی‌جواب مانده است، این مجسمه به دلیل کم‌توجهی در انبار شهرداری شوش به طور نامشخصی آسیب دید.

هجوم فرهنگی گسترده در دهه‌های اخیر با هدف تضعیف ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی – شیعی، باعث شد که پس از 20 سال فعالان اجتماعی شهر شوش نصب مجدد این مجسمه که یکی از مؤلفه‌های هنری فرهنگی شهر بود را خواستار شوند.

نمایندگان مردم خوزستان در مجلس خبرگان، نماینده شهرستان شوش در مجلس شورای اسلامی و برخی اعضای شورای شهر شوش نیز با این فعالان اجتماعی همراه شدند و بر ضرورت نصب مجدد این مؤلفه معنوی تأکید کردند.

اما درست زمانی که چهره شهر شوش منتظر مزین شدن به تندیس دعبل بود، مجسمه‌ای نامأنوس و غیر مرتبط با فرهنگ این شهر در میدان شهرداری نصب شد تا بی‌توجهی به مقوله مهم هویت متعهد اهل بیت بیش از پیش احساس شود.


* شهروندان شوش خواهان نصب مجدد مجسمه دعبل هستند

فعالان اجتماعی برای نصب مجدد مجسمه دعبل  سالهاست که دست به کار شده‌اند؛ آنها در اغلب مطالبات خود از قریحه هنری نیز استفاده می‌کنند؛ برخی از آنها در قالب شعر، برخی از زبان قلم و برخی در قالب نقاشی اعتراض خود را مبنی بر نصب نکردن مجسمه دعبل ابراز می کنند.

طراحی زیر نمونه‌ای از این اعتراضات بوده که در شبکه‌های اجتماعی پیچیده است.


برخی نیز به شکل نقاشی، شهرداری شوش را مورد خطاب و انتقاد خود قرار می دهند؛ آنها معتقدند که موضع‌گیری شهرداری و نصب‌نکردن این مجسمه، عاملی برای ریشه‌کن کردن هویت معنوی این شهر است.


سال گذشته نیز در حاشیه اختتامیه شعر رضوی که در آستان دعبل خزاعی برگزار شد، جمعی از جوانان شهر شوش با حمل بنری با عنوان «ما شهروندان شوش خواهان نصب مجدد مجسمه دعبل هستیم» اعتراض خود را نسبت به شهرداری نشان داده و خواستار نصب مجسمه دعبل خزاعی در سطح شهر شدند.


نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان در حاشیه این مراسم اظهار کرد: این حق طبیعی مردم شوش بوده که نسبت به نصب مجدد مجسمه «دعبل خزاعی» این شاعر بزرگ تشیع که بخشی از هویت شیعی اسلامی شهر شوش است، حساس باشند.

آیت‌الله عباس کعبی اضافه کرد: دعبل خزاعی بزرگترین شاعر جهان تشیع است که دستاوردهای شعری وی به‌عنوان گنجینه تاریخ ادبیات مسلمانان به شمار می‌رود.

با این وجود، درخواست مردم و نماینده‌های آنها همچنان مورد اغفال و بی‌توجهی قرار می‌گیرد؛ اغفالی که بی‌اهمیتی برخی مسؤولان شهری به تاریخچه و هویت اسلامی - شیعه شهرستان شوش را بیش از پیش روش‌تر می‌کند.

* رونمایی تندیس دعبل در عراق

این در حالی است که پس از سال‌ها اعتراضات بی‌نتیجه برای نصب مجدد مجسمه دعبل خزاعی در شوش، تندیس این شاعر متعهد شیعه در خیابان الثقافه نجف در کشور عراق رونمایی شد.


این رونمایی در حالی صورت گرفت که استاندار و جمعی از هنرمندان عراقی نیز حضور داشتند؛ برخی فعالان اجتماعی با نام‌گذاری یکی از خیابان‌های مرکزی نجف به نام دعبل خزاعی، هر شب محفل شب شعری با موضوع و محوریت اهل بیت(ع) برپا می‌کنند.

در این میان شهر شوش همچنان به دنبال حلقه مفقوده هویت معنوی خود است؛ با این اوصاف چه قدرتی سرانجام این مجسمه را در شوش نصب خواهد کرد؟