پل قدیم خرمشهر معروف به پل آزادی که عمری ۵۶ ساله دارد بر اثر جراحت‌های عمیق جنگ تحمیلی، تردد خودروهای سنگین و بی‌توجهی مسئولان آسیب‌های جدی دیده است که در صورت عدم رسیدگی فوری شاهد حادثه‌ای تلخ برای آن خواهیم بود.

رودخانه کارون در حدفاصل اهواز به خرمشهر 18کیلومتر طول دارد که به کارون سفلا معروف است، این رودخانه در 4کیلومتری اروندرود به دو شعبه تقسیم می‌شود که شعبه نخست آن بهمنشیر در شمال آبادان است که به‌موازات اروندرود به دریا می‌ریزد.


شعبه دیگر نیز به نام کارون که به کانال اَزُدی نیز معروف است در جنوب خرمشهر جریان دارد و این شهر را به دونیمه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند، به‌طور تقریبی یک‌چهارم خرمشهر در نیمه جنوبی آن قرار دارد.

نخستین پل خرمشهر که اکنون به پل قدیم و یا آزادی معروف است در سال 1960میلادی یعنی سال 1338هجری در جنوب شرقی رودخانه کارون احداث می‌شود، پیش‌ از این مردم خرمشهر برای ارتباطات و انجام امور روزمره، با بلم (قایق چوبی) و شناورها از طریق رودخانه کارون خود را به دو قسمت شمالی و جنوبی خرمشهر می‌رساندند.


این پل 616متر طول و 6متر عرض دارد در ابتدای جنگ تحمیلی یکی از مسیرهای استراتژیک برای رزمندگان مقاومت 45روزه خرمشهر به شمار می‌آمد، البته پس از سقوط خرمشهر در آبان ماه سال 1359 چندین عملیات تخریب ناموفق از سوی رزمندگان بر روی این پل اجرا می‌شود اما استحکام پل نیازمند مواد منفجره‌ای خاص بود که رزمندگان آن را در اختیار نداشتند.

آخرین نقطه مقاومت کوچه به کوچه و خانه به خانه رزمندگان خرمشهری در 45روز نخست آغاز جنگ تحمیلی پل آزادی خرمشهر یا همان پل قدیم است که سرانجام اواخر سال 1359 در عملیاتی شبانه و با کارگذاری خرج گود توسط ارتش بعث عراق نیمی از پل تخریب می‌شود.


بعدها در عملیات الی بیت‌المقدس رزمندگان پلی شناور در کنار این پل احداث می‌کنند، سال‌ها پس از آزادسازی خرمشهر کارترمیم پل آغاز می‌شود. اکنون این پل نیز در ردیف میراث ملی قرار دارد که باید موردتوجه ویژه متولیان میراث فرهنگی قرار بگیرد.

اما این پل 56ساله اکنون زخم و جراحت‌هایی بس عمیق بر تن دارد، در 3سال اخیر بارها به دلیل فرسودگی و احتمال ریزش مسدود شده است، درحالی‌که برای این پل ممنوعیت تردد خودروهای سنگین اعلام‌شده اما همچنان شاهد تردد خودروهای سنگین هستیم. ستون‌های فرسوده دیگر به پل آزادی خرمشهر یاری ایستادن نمی‌دهد.


نرده‌های پل خمیده و کف آن نیز ترک‌هایی سخت برداشته است، این آشفتگی کمر شهر را خم می‌کند.

تعریض پل با حفظ شاخص‌های فرهنگی در دست پیگیری

محمدعلی دوایی فر شهردار خرمشهر در پاسخ برای تشریح وضعیت پل قدیم خرمشهر، اظهار می‌کند: مشاور برای طرح تعریض و بهسازی پل قدیم خرمشهر به‌کارگیری شده، این پل آسیب‌های جدی دیده است.


وی می‌افزاید: اگر وارد فضای تعریض پل شدیم بخشی از قسمت‌های آسیب‌دیده باید برای الحاق بافت قدیم و جدید آن با یکدیگر تخریب شود سپس کار مقاوم‌سازی آن صورت بگیرد. فعلاً بررسی طرح تعریض پل در معاونت عمرانی استانداری جریان دارد.

شهرداری خرمشهر بیان می‌کند: در طرح جامع شهر خرمشهر پل سوم پیش‌بینی‌شده است، 90 درصد کارشناسان اعتقاد دارند که جانمایی و احداث پل جدید عقلانی نیست که دلیل آن فقدان مطالعات حمل‌ونقل و ترافیک است. برای احداث پل سوم در خرمشهر محور ترافیکی نیاز است درحالی‌که محور ترافیکی وجود ندارد.


وی می‌گوید: اگر این فضای پل قدیم تعریض بشود در رفع ترافیکی که برخی ساعات از روز بر روی پل قدیم شاهد هستیم مؤثر است، بی‌تردید در صورت تعریض پل شاخص‌های فرهنگی آن را در نظر می‌گیریم.

این میراث و سند گران‌بهای مقاومت مردم خرمشهر در برابر رژیم متجاوز بعث درگیر و دار تصمیم‌گیری‌های سلیقه‌ای مسئولان به حال خود رهاشده است. بدون شک اقدامات عمرانی موضعی دوای درد این پل نخواهد بود.

باید دید که تا پیش از ریزش این پل شاهد آغاز عملیات طرح بهسازی، مقاوم‌سازی و تعریض احتمالی آن خواهیم بود و یا باید منتظر وقوع حادثه‌ای تلخ برای آن باشیم؟