شهرستان ایذه از شهرهای بختیاری‌نشین استان خوزستان است که پیشنه تاریخی آن بنابر پژوهش‌های انجام شده و وجود آثار و سنگ نوشته‌های باستانی مربوط به دوران عیلامیان است ایذه به شهر نگارکنده‌های سنگی و صخره‌ای ایران نامیده شده است.

شهر ایذه از روزگار باستان تا امروز به نام های آیاپیر، مال امیر،انشان و مال میر خوانده شده است به عقیده برخی از محققان این شهر در هزاره سوم پیش از میلاد «آنزان» گفته می شد و مرکز «ایالت آنزان» بوده است.

این در حالی است که این شهرستان از لحاظ جاذبه‌های گردشگری و آثار باستانی، تفریحی و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و سابقه چندین هزار ساله دارد و بیشتر این آثار ثبت موزه ملی و جهانی شده‌اند از تعداد آثاری که از گذر زمان در این شهر به جا مانده  می‌توان به «اشکفت سلمان»، «محوطه تاق طویله»، «سنگ نگاره های کول فرح» اشاره کرد.

بافت قالی و قالیچه‌های بختیاری از دیر باز در ایذه یک رونق ویژه‌ای داشته است قالی بختیاری نوعی قالی کهن ایرانی که در آن از نقش های حیوانات همچون بز کوهی و کبک در کنار نقش گل و بوته بهره گرفته می شود.

البته عمده شهرت قالی‌های بختیاری به دلیل به‌کارگیری شکل های هندسی و ذهنی باف همراه با رنگ و پشم در آن است که با دستان هنرمند مردان و زنان این دیار بافته می شد.

«اشکفت سلمان» با نگار کنده هایش تاریخ چند هزار ساله ایران را به ثبت رساند اشکفت سلمان در جنوب ایذه واقع شده و شامل 4 نقش برجسته متعلق به دوره ایلامیان و بقایای یک ساختمان متعلق به اتابکان است در این منطقه علاوه بر وجود سنگ نوشته ها ،شامل «غار» و چشمه‌ای معدنی از دل کوه است و از این 4 نقش برجسته 2 تا از آنها در داخل غار و بقیه نیز در خارج از غار است و بزرگترین خط میخی از دوره عیلامی  نیزدر این غار وجود دارد.

نخستین نقش برجسته نیایش پادشاه آیاپیر، وزیر و زن و فرزندش را می‌رساند در دومین سنگ نگاره مراسم نیایش پادشاه آیا پیر بدون حضور وزیرش را به نمایش گذاشته که این نقش برجسته نیز دارای کتیبه است سومین نگارکنده‌ای که بر اشکفت سلمان نبشته شده در ارتفاع 3 متری از سطح زمین که پادشاه به تنهایی در حال انجام مراسم نیایش و در پشت سر او نیز کتیبه‌ای به خط میخی وجود دارد وآخرین نبشته شخصیت مهم عیلامی در حال انجام مراسم می باشد.

فاصله اشکفت سلمان با مرکز شهر بیش از 2 کیلومتر است که در جاده کمربندی شهر با طبیعتی بکر که دور تا دور آن را درختان سبز و فضایی باستانی تشکیل داده و هر ساله گردشگران و با ستان شناسان خارجی و داخلی را به خود جذب می کند و در حال حاضر نیز این مکان آماده پذیرایی از مهمانان نوروزی است.

کول فرح سنگ نبشته ای با پیشنه تاریخی در شهر تمدن

کول فرح تنگه ای در 7 کیلومتری شهرستان ایذه که شامل 6 نقش برجسته متعلق به دوران ایلامیان است که با توجه به سنگ نوشته های به جا مانده و بقایایی از محل زندگی آنها در گذشته های دور که در میان کوه‌ها باقی مانده است مانند کانال آب و بقایای ساختمان و نقطه دیدبانی این محل پرستشگاه یکی از خدایان ایلامی بوده است.

کولفرح که در انتهای دشت ایذه قرار داردو «کول» به معنای دره و فره معنی خوشحالی دارد این دره دل باز است در سمت راست دره در کنار رشته کوهی 2 قطعه سنگ عظیم و نامنظم دیده می شود که بر بدنه آنها نقوش ظریف و زیبایی از صورت انسان  و شمایل جانوران در حالت های نیایش و احترام دیده می شود.

در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از 400 نفر در حال نیایش مشاهده می‌شود و بنا به گفته کارشناسان در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شکل گرفته است قربانی کردن و اجرای موسیقی از دیگر صحنه های بکر این سنگ نگاره ها است.

منطقه باستانی کول فرح از جاذبه های تاریخی گردشگری خوزستان است که به دلیل قرار گرفتن در یکی از مناطق بسیار خوش آب و هوا استان خوزستان سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند محوطه کول فرح در چندسال پیش توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

در حریم محوطه باستانی کول فرح تپه‌هایی وجود دارد که کاوش و حفاظت از آنها بسیار حائز اهمیت است و حفاظت نکردن از آنها منجر به تخریب آثار باستانی این منطقه می‌شود.