خوزستان به لحاظ برخورداری از آب و هوای مطلوب در ایام تعطیلات نوروز، بهشت ایران لقب گرفته و هر ساله در این ایام تعداد زیادی از مسافران نوروزی جذب این منطقه تاریخی کشورمان می شوند.

خوزستان از قطب های گردشگری ایران است. این استان با مساحتی بالغ بر ۶۷ هزار و ۲۸۲ کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران واقع است و ج‍م‍‍ع‍ی‍ت‌ ک‍ن‍ون‍‍ی‌ آن چ‍‍ه‍‍ار م‍ی‍ل‍ی‍ون‌ و ۲۳۴ ‌ه‍ز‌ار ن‍ف‍ر ب‍ر‌آورد ش‍ده‌ ک‍ه‌ ۳۳ درص‍د ‌آن‌ ر‌ا روس‍ت‍‍ائ‍ی‍‍ان‌ ت‍ش‍ک‍ی‍ل‌ م‍‍ی‌ د‌ه‍ن‍د.

خوزستان مناطق بکر و دیدنی زیادی دارد که از آن جمله می توان به وجود تالاب هورالعظیم، باتلاق ها، نیزارها و سواحل زیبای خلیج فارس در جنوب و کوه های بلند و برفگیر در تمامی نقاط شمالی استان و جلگه بسیار پست و گرم شرق خوزستان اشاره کرد.

همچنین وجود دریاچه پشت سدهای استان ازجمله دز که به عنوان ششمین سد مرتفع جهان شناخته شده، و سدهای کارون ۳، کرخه و شهید عباس پور و خلیل خان (چهل بری) امکانات فراوانی برای بهره برداری های گردشگری در این استان فراهم آورده است.


استان خوزستان با داشتن آثار و بناهای تاریخی به جای مانده از تمدنهای پیشین که در طول تاریخ حیات خود به طور مستمر و مداوم بر این سرزمین حکومت کرده اند، از جاذبه های توریستی قابل ملاحظه ای برخوردار است.

در کمتر سرزمینی می توان تمدن هایی تا این حد متعالی و پیوسته را مشابه استان خوزستان پیدا کرد. تمدن و آثار به جای مانده از حکومت عیلامیان در شوش، هفت تپه، چغازنبیل، ایذه و بهبهان، هخامنشیان در شوش، اشکانیان در مسجد سلیمان، ساسانیان در شوشتر، دزفول، بهبهان و رامهرمز و بالاخره تمدن دوره اسلامی در بیشتر نقاط این استان، همگی گویای تاریخ ارزنده و پربار این سرزمین و جزو میراثهای گرانقدر فرهنگی کشور محسوب می شود.

حال و هوای جبهه

علاوه بر هوای مناسب خوزستان در این ایام، وجود مناطق عملیاتی جنگ تحمیلی، آثار باستانی، جاذبه های طبیعی مانند سدها، تالاب ها و رودخانه های پرآب و بقاع متبرکه مانند آرامگاه دانیال نبی در شوش، علی ابن مهزیار اهوازی و سبزقبای دزفول بر جاذبه های این استان افزوده است.

خوزستان به علت قرار گرفتن در کانون جنگ در برگیرنده مناطقی است که هزاران تن از جوانان ایران برای دفاع از کشور خود به این نقطه از کشورمان رفتند و با شهامت و دلیری بی مثال به دفاع از خاک میهن خود پرداختند و امروز در این خطه از کشور تبدیل به اسطوره هایی بی بدیل شده اند. به همین علت هر سال تعداد بی شماری از هموطنان در قالب کاروان راهیان نور از این مناطق دیدن می کنند.


از جمله این مناطق می توان به «شلمچه» واقع در خرمشهر و مزر ایران و عراق، «اروند کنار»، «طلائیه» در ۴۵ کیلومتری جاده اهوزا به خرمشهر، «فکه» در شهرستان بستان، «دهلاویه» در شهرستان سوسنگرد، «چذابه» در دشت آزادگان و «دو کوهه» اشاره کرد.

شوش قدیمی شهر مسکونی جهانی

از جاذبه های باستانی استان خوزستان نیز می توان به شهرستان شوش به عنوان قدیمی ترین شهر مسکونی جهان اشاره کرد که اخیرا نیز در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده است و اهمیت آن بیش از پیش خود را نشان داده است. این شهر زمانی مرکز حکومت عیلامیان بوده که بنای عظیم معبد زیگورات چغازنبیل در نواحی این شهر هم اکنون یکی از بناهای عظیم خاورمیانه است که با دیوارهای تو در تو و هزاران خشت و آجر بر تپه ای بنا شده و کتیبه های آجرین با خط میخی ایلامی قدمت این بنا را آشکار می سازد.


این بنا که معبدی مذهبی برای نیایش بوده به یاد اینشوشیناک، خدای حامی شهر شوش ساخته شده است. شهر عظیم شوش به وسیله پادشاه آشوری، آشوربانی پال ویران شد تا آنکه با تلاش هخامنشیان و برپایی کاخهای زمستانی به عنوان پایتخت، بار دیگر رونق گذشته خود را به دست آورد.

در این شهر همچنین آرامگاه دانیال نبی نیز وجود دارد که گردشگران بی شماری را به خود جلب می کند. حضرت دانیال در حدود قرن هفت پیش از میلاد به همراه یهودیانی که توسط بابلی ها به اسارت گرفته شده بودند به بین النهرین و از آنجا به شوش وارد شد. وی یکی از پیامبران صاحب کتاب بنی اسراییل است. دیدار وی با نبوکد (بخت النصر) پادشاه بابل در روایتها آمده است. همچنین در شهر شوش ویرانه های تپه آکروپل، تپه آپادانا و کاخ شاوور نیز از آثار ارزشمند تاریخی محسوب می شود.

از دیگر آثار باستانی خوزستان می توان به آثاری همچون کلاه فرنگی، آسیابها و تالابهای منحصربه فرد، قلعه سلاسل، مسجدجامع و پل شاپوری در شهرستان شوشتر، پل ساسانی که به روایتی قدیمی ترین پل جهان است و آرامگاه یعقوب لیث در شهرستان دزفول و اشکفت سلمان، مجسمه مفرغی مرد پارتی، شیرهای سنگی در شهرستان ایذه و شهر باستانی ارجان، آتشکده و پل خیرآباد و کاروانسرای دژ مهتاب در شهرستان بهبهان اشاره کرد.


مشاهده آثاری چون چاه شماره یک، اولین کارخانه برق خاورمیانه، اولین خانه های سازمانی در ایران و تاسیسات اولیه و ابتدایی استخراج و تولید نفت در شهرستان مسجد سلیمان خالی از لطف نیست.

اولین نقطه ای که نفت در خاورمیانه کشف شد

چاه شماره یک نام اولین چاه نفت خاورمیانه است که در منطقه مسجدسلیمان قرار دارد. اولین چاه نفت خاورمیانه در این شهر در منطقه‌ای بنام میدان نفتون درمنطقه دره خرسون (دره خرسان) در پنجم خرداد ۱۲۸۷ به نفت رسید. شروع حفاری این چاه در سال ۱۲۸۶ خورشیدی و خاتمه حفاری در سال ۱۲۸۷ خورشیدی بود. این چاه ۳۶۰ متر (۱۱۷۹ پا) عمق دارد که از آن روزانه ۳۶ هزار لیتر (معادل هشت هزار گالن) نفت از آن استخراج می‌شد.

نیروی محرکه ماشین‌های استخراج نفت از این چاه از بخار آب تامین می‌شد و به استیم (STEAM) معروف بود. این چاه به «چاه شماره یک» معروف است و هم‌اکنون در مرکز شهر مسجدسلیمان در کنار منطقه نمره یک بصورت موزه تحت نظارت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب قرار دارد.

تالاب ها گنج ناشناخته

جاذبه های طبیعی خوزستان نیز در کشور منحصر به فرد است. تالاب شادگان که از آن به عنوان بزرگترین تالاب جهان یاد می شود، به دلیل تنوع و گستردگی، از سال ۱۳۵۳ به عنوان پایگاه حیات وحش تعیین شد و جزو مناطق شکار ممنوع و تحت حفاظت قرار گرفت.


این تالاب با عرصه وسیع آبی، دارای ۱۶ میلیون تن پوشش گیاهی و مامن ۲۵۰ گونه پرنده، ۴۶ نوع پستاندار، خزنده و دوزیست، ۳۶ گونه ماهی استخوانی و غضروفی و هزاران پرنده مهاجر کمیاب و نایاب است که در فصول مختلف سال از مناطق سیبری، کانادا، شمال اروپا و آسیا به این تالاب می‌آیند.
 
تالاب شادگان از نظر زیست محیطی مکانی مناسب برای گونه‌های مختلف آبزی و پرندگان است به طوریکه ۱۷۳ گونه از ۲۸۵ گونه پرنده موجود در جهان در تالاب شادگان یافت می‌شوند.

تالاب بزرگ که به زبان محلی به «هورالعظیم» شهرت دارد قبل از جنگ دارای فرصت‌های شغلی و امتیازات فراوانی برای مردم بود اما اکنون در آستانه نابودی کامل قرار گرفته و زندگی و اشتغال مردم بومی را در خطر انداخته است.

قبل از جنگ مردم با مشاغلی همچون گاومیش داری، صید ماهی، صید طیور، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی زندگی بی‌دردسری داشتند و در نخلهای استوار پر محصول منطقه به راحتی امرار معاش می‌کردند اما با آغاز جنگ و تبدیل شدن هور به کانون عملیات‌های دو طرف جنگ، مردم منطقه مجبور به مهاجرت به سایر نقاط کشور شدند و اینگونه شد که این هور که هنوز هم مهمات عمل نکرده فراوانی در آن وجود دارد دیگر برای مردم منطقه منفعتی ندارد به غیر از معدود کسانی که هنوز با نی بری و صیادی به سختی از آن امرار معاش می‌کنند.


هورالعظیم که تنها باقیمانده تالاب‌های بسیار بزرگ بین‌النهرین است در غرب استان خوزستان واقع شده و به لحاظ تنوع‌زیستی فوق‌العاده غنی است و عمده منابع آبی تالاب از طریق رودخانه‌های کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین می‌شود.

پیشینه تاریخی این تالاب‌ها نیز بسیار مورد توجه جهانیان است، بررسی‌ها نشان داده که این تالاب‌ها زمانی مساحت‌شان به دو میلیون هکتار می‌رسید و تقریبا یک سوم مساحت عراق را اشغال می‌کرد به طوری که بالاتر از بغداد شروع شده و تا شط‌العرب ادامه می‌یافت.

شیوند، روستایی دل انگیز

روستای شیوند به دلیل همجواری با دریاچه سد و رودخانه کارون از یکسو و رشته کوههای زاگرس با جنگلهای بلوط، رودخانه ها، آبراه‌ها، آبشارها، صخره‌‌ها و نیز برخورداری از طبیعت مطلوب از جذابیتهای بی نظیری برای گردشگری برخوردار است.

با اینکه هنوز تسهیلات و امکانات گردشگری در شیوند ایجاد نشده، همه ساله گردشگران به ویژه از نقاط مختلف استان خوزستان برای تفریح و بهره مندی از طبیعت زیبای منطقه به ویژه آبشار شیوند به این مکان مراجعه می کنند.


روستای شیوند در پشت دریاچه سد کارون ۳ واقع شده که تاکنون بکر و دست نخورده باقی مانده و به قدری زیبا و دل انگیز است که به واسطه خصوصیات فراوان چشمان هر گردشگری را خیره می کند.

چون منطقه شیوند بخشی از مناطق حفاظت شده شالو و منگشت است به همین دلیل تصمیم گیری در رابطه با نوع گردشگری و طراحی محورها و پهنه های گردشگری در آن باید تابع ضوابط، مقررات و قوانین طرح های گردشگری و اکو توریستی در منطقه حفاظت شده باشد.

روستای شیوند از سه روستای بزرگ شیوند، روستای نوشیوند و پشت آسیاب تشکیل شده و از توابع دهستان دنباله رود شمالی، بخش دهدز شهرستان ایذه محسوب می شود.

این روستا در دل منطقه حفاظت شده منگشت و شالو واقع شده که رودخانه کارون از شـــرق آن می گذرد. آبشار بلند و مرتفع روستای شیوند نیز از دل کوه فاصله ای حدود چهار کیلومتر طی می کند و به دریاچه می ریزد.

 مهندسی ایرانی و طبیعت در سدهای خوزستان

از جمله چشم اندازهای زیبای استان خوزستان می توان به وجود سدهای عظیم و دیدنی اشاره کرد که برای مسافران و گردشگران خاطره زیبایی  به همراه خواهد داشت. وجود رودخانه هایی از قبیل کارون، کرخه به عنوان طولانی ترین رود خوزستان، دز، مارون، زهره و شاوور باعث توجه خاص دولت به احداث سدهای بی شمار در خوزستان شده است.


سد کارون ۳ با مخزنی معادل سه میلیارد مترمکعب، سالانه توان تولید چهار میلیارد کیلووات ساعت برق را دارد و مشاهده این سد عظیم برای هر گردشگردی خاطراتی به یادماندنی بر جای می گذارد. بزرگترین پل قوسی کشور نیز بر روی دریاچه سد کارون ۳ در خوزستان چشم اندازی بسیار زیبا دارد.

سد دز با ارتفاع ۲۰۳ متری در شمال خوزستان روی رودخانه دز احداث شده و اکنون حدود ۳/۴ میلیارد مترمکعب آب در دریاچه ای به وسعت ۶۳ کیلومتر مربع در پشت این سد ذخیره شده است.

سد شهید عباسپور در شمال شرقی مسجدسلیمان نیز که سال ۱۳۵۵ ساخته شده، مخزنی به گنجایش ۲/۹ میلیارد مترمکعب را داراست و برای آبیاری نزدیک به ۴۱ هزار هکتار زمین کشاورزی در نظر گرفته شده است. سد کرخه که به عنوان بزرگترین سد خاکی خاورمیانه، روی رود کرخه احداث شده روی رودخانه کارون از دیگر سدهای دیدنی استان هستند.

اما از نقاط دیدنی استان خوزستان که در بیشتر اوقات سال پذیرای جمع زیادی از مسافران و گردشگران است می توان به «مال آقا»، روستای نمونه گردشگری واقع در ۳۲ کیلومتری شهرستان باغملک که هنوز بافت سنتی خود را حفظ کرده، اشاره کرد.

مال آقا و طبیعتی بکر

مال آقا در منطقه ای کوهستانی از سلسله جبال زاگرس واقع شده که رودخانه ای مواج و سرد از کنار آن می گذرد و مسیر فرح بخش و زیبایی ایجاد کرده است. همه ساله به خصوص در دو فصل بهار و تابستان ده ها هزار نفر از اقصی نقاط خوزستان برای گذراندن اوقات فراغت و سیاحت به این مکان خوش آب و هوا سفر می کنند.


علاقمندان دیدار این روستای زیبا از شهر باغملک که به سمت مال آقا حرکت کنند با پشت سر گذاشتن شهر قلعه تل و طی حدود چهار کیلومتر راه با دیدن تپه ها و کوه ها و نسیم خنک کوهستان و جنگلهای انبوه بلوط، گویی وارد دنیایی متفاوت تر از خوزستان شده اند. کمی جلوتر، روستای تمبی با قدمتی چند هزار ساله و بافتی زیبا در دل کوهستان در مقابل دیدگان گردشگران قد علم می کند و آنان را به یاد صفا و صمیمیت روستا می اندازد مکانی که روستایی باستانی را با همین نام مدفون شده در زیر پا دارد.

آبادان محل ورود مدرنیته

شهرستان آبادان که از آن به شهری که محل ورود مدرنیته به ایران یاد می شود نیز یکی از شهرهای استان خوزستان است که هرساله بیشترین تعداد گردشگر را در بین سایر شهرهای استان به خود اختصاص داده است. این شهر علاوه بر داشتن نقاط عملیاتی و جنگی، مناطق دیدنی فراوانی مثل بازار کویتی ها و یا حضور در ساحل اروند رود را نیز در خود جای داده است.


وجود پالایشگاه آبادان اولین و بزرگترین پالایشگاه خاورمیانه نیز یکی دیگر از مکانهای دیدنی آبادان است که بسیاری از مردان ایرانی که اکنون در دهه ششم عمر خود هستند، خاطرات زیادی از آن دارند.
 
همچنین وجود بازار موسوم به «ته لنجی ها» که در آن انواع کالاهای لوکس خارجی به فروش می رسد یا خوردن غذاهای تند مخصوص آبادان در این بازار مثل سمبوسه، فلافل و پاکوره از جاذبه های دیگر شهرستان آبادان است.

اهواز شهر پل ها

 با نورپردازی پلهای رودخانه کارون در اهواز، این روزها نمای این رودخانه از زیبایی مناسبی برخوردار شده و مردم از اینکه رودخانه کارون بعد از سالها می تواند الهام بخش زیبایی در شهر باشد خوشحال هستند.


خوشبختانه در اهواز طی یکسال گذشته حرکتهای خوبی برای استفاده از ظرفیت رودخانه کارون به خصوص در بخش پل های آن صورت گرفته و هر چند مدت خبری از اجرای پروژه زیباسازی روی این رودخانه به گوش می رسد و اکنون وضع به گونه ای است که در اغلب پلهای این رودخانه نورپردازیهای مناسبی صورت گرفته که چشم هر بیننده ای را متوجه خود می کند.

در این میان نورپردازی پل غدیر اهواز که البته نام های دیگر همانند «پل هشتم» یا «پل کابلی» نیز دارد به طرز زیبایی در روزهای اخیر انجام شده و این پل که قرار بود در دهه فجر با حضور رئیس جمهور افتتاح شود هم اکنون با وجود عدم بهره برداری، از نورپردازی زیبایی برخوردار شده و مردم  بعد از سالها که تنها اسکلتی از این پل را می دیدند اکنون نمای زیبایی از این پل که از آن به عنوان بزرگترین پل کابلی خاورمیانه یاد می شود را شاهد هستند.