عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز از ارزشگذاری اقتصادی تالاب هورالعظیم خبر داد و گفت: ارزش اقتصادی منافع هورالعظیم 748 میلیون دلار در سال است.


امیرحسین منتظرحجت اظهار کرد: طرح ارزشگذاری چهار تالاب هورالعظیم، شادگان، بامدژ و میانگران در خوزستان، اواخر سال 92 از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست به دانشگاه شهید چمران پیشنهاد شد که ماه گذشته به پایان رسید.

وی با بیان اینکه در این مطالعه فواید هورالعظیم، اعم از کمی و کیفی ارزشگذاری شد و ارزش ریالی آن در دو قالب بدست آمد افزود: ارزش منافع سالانه هورالعظیم 748 میلیون دلار و ارزش آن به عنوان یک سرمایه زیست محیطی 173 میلیارد دلار است.

وی اضافه کرد: ارزش هر هکتار از این تالاب دو میلیون دلار و اجاره سالانه هر هکتار آن هشت هزار و 500 دلار است.

منتظرحجت با اشاره به اینکه فعالیت هر وزارتخانه در تالاب باید توجیه اقتصادی داشته باشد توضیح داد: اگر محصول استراتژیک مانند نفت مدنظر باشد، وزارت نفت یا باید قسمتی از تالاب را بخرد یا اجاره کند و از آنجا که خرید و فروش اراضی تالابی ممنوع است باید اجاره آن را بپردازد.

به گفته وی، این مبلغ بابت استفاده از بستر تالاب برای فعالیت های اکتشاف نفت است و شامل اثرات بیرونی منفی حفاری مانند آلودگی نمی شود.

*سهم 1.9 درصدی در تولید ناخالص استان

این متخصص اقتصاد محیط زیست با تشریح درآمد سالانه تالاب اظهار کرد: درآمد سالانه صیادی در این تالاب 16 میلیون دلار، ارزش اشتغال‌زایی آن 133 میلیون دلار، درآمد کشاورزی هشت میلیون دلار، درآمد باغداری 196 هزار دلار و درآمد دامداری 37 میلیون دلار است.


وی افزود: ارزش زمین های تحت اشغال این تالاب نیز که توسط ساکنان پیرامونی تحت اشغال هست نیز بالغ بر 252 میلیون دلار در سال است.

منتظرحجت تاکید کرد: این مطالعات نشان داد هورالعظیم بدون هیچ هزینه یا سرمایه گذاری، 1.9 درصد را در تولید ناخالص خوزستان دارد که در مقایسه با اعتبار و تسهیلاتی که برای صنایع یا آبزی پروری هزینه می شود بسیار حائز اهمیت است.

وی گفت: اگر چه اخذ اجاره از نهادهایی که در طبعیت بکر این تالاب فعالیت های منجر به دستکاری می کنند نوش دارو پس از مرگ سهراب است، اما می تواند ارزش اقتصادی تالاب و زیان ناشی از این فعالیت ها، و گامی برای تحقق «حسابداری سبز» که یکی از آرمان های حسابداری ملی هر کشور است، باشد.

منتظرحجت با بیان اینکه در نبود مالکیت خصوصی بر منابع طبیعی از آنها استفاده بی رویه می شود اظهار کرد: اکنون دستگاه ها و نهادهای زیادی در بستر تالاب هورالعظیم مشغول فعالیت هستند که این فعالیت ها بدون انجام ارزیابی زیست محیطی است و لطمات جدی به تالاب وارد کرده است؛ به طور مثال تالاب در اختیار نفت قرار می گیرد و وزارت نفت تالاب را خشک می کند، در آن جاده می سازد، حفاری می کند و تالاب را قطعه قطعه می کند.

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه چمران اهواز همچنین با اشاره به اینکه مساحت بخش ایرانی هورالعظیم 125 هزار هکتار برآورد شده، افزود: هورالعظیم بخشی از تالاب های بین النهرین است که در سال های گذشته و به واسطه عواملی چون خشکسالی به شدت کوچک شده است.

وی تاکید کرد: ارزش اقتصادی هورالعظیم تاکنون مشخص نبود و فقدان اطلاعات باعث شده بود که سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی امر حفاظت از تالاب ها نتواند ارزش واقعی آن را اثبات کند و نسبت به آن مطالبه ای داشته باشد.

وی با بیان اینکه در این طرح کارکردهای مختلف هورالعظیم استخراج شده، اظهار کرد: بخشی از کارکردهای تالاب شامل خدمات و منافعی است که به صورت مستقیم به جامعه داده می شود مانند آب، کشاورزی، صیادی، گیاهان دارویی، اشتغال، پناهگاه حیات وحش، تنظیم سفره های آب زیرزمینی، جلوگیری از سیلاب ها، و علاوه بر این کارکردهای زیادی دارد که بخشی از آنها ملموس نبوده و برای جامعه شناخته شده نیستند.

به گفته وی، تالاب هورالعظیم دارای 23 کارکرد اکولوژیک است که یکی از مهمترین آنها جلوگیری و کنترل توفان های گرد و غبار است.

منتظرحجت اضافه کرد: البته ارزش گردشگری هورالعظیم را نتوانستیم استخراج کنیم زیرا به دلیل شرایط خاص نظامی و امنیتی این تالاب هم اکنون فاقد گردشگر است.

* جزیره اسرارآمیز

منتظرحجت گفت: در دهه های اول قرن گذشته بشر صرفا به رشد اقتصادی فکر می کرد و پدیده صنعتی شدن پس از مدتی ثابت کرد که اگر منابع طبیعی حفاظت نشود این توسعه پایدار نخواهد بود و مفهومی با عنوان توسعه پایدار در ادبیات اقتصاد توسعه پدید آمد.


وی افزود: بر اساس تعریف توسعه پایدار، باید جمعیت، محیط زیست و رشد اقتصادی متناسب باشند زیرا اگر رشد اقتصادی بی رویه صورت بگیرد و از منابع طبیعی بیش از ظرفیت طبیعی استفاده و آلاینده ها بیش از ظرفیت خودپالایی طبیعت تخلیه شود، در نهایت این توسعه در میان مدت یا بلندمدت متوقف خواهد شد.

منتظرحجت اظهار کرد: در انجام این تحقیق مدعی نیستیم همه ابعاد و ارزش های تالاب را محاسبه کرده ایم زیرا بسیاری از کارکردهای تالاب هنوز ناشناخته هستند و روش هایی که در اختیار داریم نیز کامل نبوده و با خطا همراه هستند.

وی ادامه داد: وظیفه یک محقق این است که تمام توان خود را برای استفاده از ابزارهای موجود بکار گیرد و اطلاعات را در اختیار برنامه ریزان و سیاستگذاران قرار دهد.

هورالعظیم آخرین بازمانده تالاب های بین النهرین است که در مرز ایران و عراق قرار دارد. یک سوم این تالاب در کشور ما واقع شده است.

این تالاب با ارزش بین المللی در دو دهه گذشته دستخوش تهدیدات بسیاری بوده است. برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد در سال 2002 خشک شدن این تالاب را یکی از دو فاجعه زیست محیطی قرن نامید و به ایران و عراق هشدار داد که منتظر عواقب بد نابودی آن باشند.

کارشناسان بر این باورند که هورالعظیم به یکی از مهمترین کانون های شکل گیری پدیده گرد و غبار تبدیل شده است.

این تالاب به دلیل تامین نشدن حقابه از تابستان گذشته تاکنون بارها به خودسوزی افتاده است. آخرین حریق در تالاب ششم بهمن امسال بود که چهار روز به طول انجامید.

13 بهمن (دوم فوریه) به نام «روز جهانی تالاب ها» نامگذاری شده است. در این روز در سال 1349 «معاهده بین المللی رامسر» در شهر رامسر برای نخستین بار منعقد شد.

کشورهای عضو این کنوانسیون خود را ملزم به تعیین و حفظ تالاب های با اهمیت بین المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آنها می کنند. اکنون بیش از 160 کشور عضو این کنوانسیون هستند.