بر اساس اعلام وزیر نیرو، حاشیه‌های گتوند روبه اتمام است چراکه سرانجام شورای عالی آب با اماواگر تصمیم نهایی خود را درباره این سد گرفت؛ اما هنوز این تصمیم در هاله ابهام باقی‌مانده و منتظر گرفتن تائید سازمان محیط‌زیست است، لذا همچنان باید برای تصمیم نهایی منتظر ماند.


گتوند، سدی که از روزهای نخست آبگیری آن با حاشیه دست‌به‌گریبان بود. حالا و پس از استماع گزارش موسسه آب دانشگاه تهران در شورای عالی آب، مهر تصمیم نهایی برای این پرونده زده شده است و به گفته چیت چیان، بر اساس مصوبه شورای عالی آب، قرار بر این شده که دو راهکار اول دانشگاه تهران مبنی بر مدیریت مخزن و انتقال آب‌شور اجرایی شود، اما راهکار دوم انتقال آب‌شور مجدداً موردمطالعه سازمان محیط‌زیست قرار بگیرد.

وی معتقد است که سد گتوند میراثی از گذشته است و این وزارتخانه خود را موظف به اجرای تصمیم شورای عالی آب و دانشگاه تهران می‌داند، البته وزارت نیرو انتقاد کارشناسان به گتوند را درک می‌کند، اما در حال حاضر می‌توان گفت که این موضوع قابل بحث نیست؛ زیرا زمانی که این دولت سر کارآمد تمام مراحل ساخت، آبگیری و بهره‌برداری سد گتوند انجام شده بود، به همین دلیل منطقی است که در حال حاضر به دنبال چاره‌جویی مشکلاتی که در این سد وجود دارد باشیم.

وزیر نیرو با بیان اینکه سد گتوند قبل از انقلاب مورد مطالعه قرار گرفته و در ابتدا آمریکایی‌ها این سد را از زوایای گوناگون مطالعه کردند و بعد از انتقال آب این مطالعات به شرکت‌های ایرانی محول شد.، اظهار کرد: شروع احداث این سد از دوران سازندگی بوده و در دولت دهم این سد به بهره‌برداری می‌رسد که تقریبا از چند سال قبل مشخص بود که این سد با مشکلاتی روبه‌رو است که البته دولت دهم نیز تلاش کرد تا در وسع خود، این مشکلات را حل کند.

به گفته چیت چیان، در دولت یازدهم حل مشکل گتوند به‌طور ویژه مدنظر قرار گرفته شد، به‌طوری‌که در ابتدا مطالعاتی توسط وزارت نیرو و مشاورین وزارت نیرو انجام و راهکارهایی معین شد و بر اساس آن راه‌کارها علاج بخشی سد گتوند آغاز شد ،در میانه راه که کار گروهی برای این کار مشخص شد و نتیجه کار این کارگروه به شورای عالی آب عرضه شد و شورای عالی آب تصمیم گرفت کارگروهی متشکل از نماینده ریاست جمهوری ،سازمان مدیریت برنامه‌ریزی،سازمان حفظ محیط‌زیست، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مطالعه مجددی را در مورد سد گتوند داشته باشند.

وی بابیان اینکه این کارگروه از دانشگاه تهران به‌عنوان مشاور عالی طرح استفاده کرد،گفت: دانشگاه تهران در طول یک سال مطالعه گسترده‌ای درباره مشکلات سد گتوند انجام داد که نهایتاً نتایج مطالعات به شورای عالی آب ارائه شد که در این نتیجه راهکارهای متعددی ازجمله برچیده شدن سد گتوند و تغییر مسیر رودخانه و عدم ورود آن به سد مطرح شد.

وی ادامه داد: تمام راه‌حل‌های ارائه‌شده از سوی دانشگاه تهران به‌جز دو راهکار مدیریت مخزن و انتقال آب‌شور مورد تائید شورای عالی آب قرار گرفت اما قرار بر این شد که راهکار دوم مجدداً موردمطالعه سازمان محیط‌زیست قرار بگیرد.

وزیر نیرو در توضیح راهکارها گفت: منظور از انتقال آب‌شور، این است که آب بسیار شوری که در کف مخزن قرار دارد توسط یک خط لوله به پایین‌دست منتقل شود، البته شورای عالی آب اولویت راهکارها را در مدیریت مخزن در نظر گرفت و این به این معنا است که اولویت نخست این موضوع است. سد گتوند در مخزنش در عمق آب بسیار شوری قرار دارد و در بالا آب کاملا شیرین است؛ آب بسیار مقبولی است، آب‌شور در عمق دریاچه است و مدیریت مخزن یعنی اینکه همراه با خارج شدن آب از سمت بالا به سمت نیروگاه که برق تولید می‌کند و آب بسیار شیرینی است مقداری هم از آب‌شور از کف دریاچه خارج شود که این دو آب بعد از سد باهم مخلوط شوند و مطلوبیت قابل‌قبول در رودخانه کارون جریان پیدا کند.

به گفته چیت چیان، بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته با اتخاذ مدیریت مخزن که تاکنون نیز در حال اجرا بود می‌توان در عرض 10 سال آب‌شور داخل سد را خارج و بدین طریق مشکل گتوند را برطرف کرد.

وی ادامه داد: منظور از راهکار دوم نیز خروج آب‌شور توسط لوله و انتقال آن به حوضچه‌ها است که به‌منظور این امر آب تبخیر و برداشت نمک صورت می‌گیرد، البته وزارت نیرو تنها زمانی این کار را اجرایی می‌کند که سازمان محیط‌زیست روی آن صحه بگذارد؛ اما به‌طورکلی باید گفت که هیچ بن‌بستی درباره سد گتوند وجود ندارد و شورای عالی آب مهر تائید نهایی را بر تعیین تکلیف سد گتوند گذاشته است و همه عملیات بر اساس مصوبه شورای عالی آب اجرایی می‌شود.

سد گتوند علیا یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران ساخته شده است. این سد، در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر و در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد. سد گتوند علیا آخرین سد قابل احداث بر روی رودخانه کارون است. ارتفاع این سد سنگریزه‌ای با هسته رسی ۱۸۲ متر است که بلندترین سد خاکی کشور محسوب می‌شود.

حاشیه‌های ریز و درشت گتوند که از وجود گنبد نمکی و سازند گچساران در منطقه آبگیری این سد و درنتیجه احتمال شور شدن آب کارون شروع‌شده بود، بعدها با بدهی بالای پروژه و تعطیلی فعالیت‌های اجرایی و حتی تعویق چندباره وعده‌های مختلف درباره پروژه ادامه پیدا کرد، مدتی نیز آواره شدن چند هزار روستایی و زیرآب رفتن ده‌ها روستا با آبگیری گتوند در کانون توجهات قرار داشت. درنهایت این سد با وجود همه حاشیه‌های ریزودرشت خود به بهره‌برداری رسید، اما این به معنی پایان حاشیه‌ها در این پروژه بزرگ نبود.