کافی است از اداره کل محیط زیست استان خوزستان ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر فاصله بگیری. از همان محل اداره هم می‌شود بازار را دید. بازاری که در آن انواع مرغابی، پرندگان مهاجر و حتی فلامینگوها به انتظار خریداران نشسته‌اند. مسموم و بی‌جان توی سینی به انتظار مشتری. تازه این پرندگان توی سینی شمار کمی از پرندگان جان باخته را شامل می‌شوند. بلافاصله پس از اینکه این‌ها به فروش بروند، پرندگانی که در زنبیل‌ها و گونی‌های بزرگ اطراف قرار داده شده‌اند به روی سینی منتقل می‌شوند.

۷۰۰ پرنده در روز، از دراج تا فلامینگو

رضا نیک‌فلک، فعال محیط زیست خوزستان در این باره می‌گوید: نزدیک به پنج ماه است که صید بی‌رحمانه پرندگان مهاجر در تالاب‌ها و آبگیرهای طبیعی و انسان‌ساخت استان خوزستان آغاز شده است.

به گفته او در پی پایش‌های مستمر روزانه از بازار کیان اهواز تعداد پرندگانی که در این بازار خرید و فروش می‌شوند به ۷۰۰ تا ۸۰۰ پرنده در روز می‌رسد که در این میان لاشه پرندگان کمیاب و حمایت شده‌ای همچون اردک بلوطی، اردک مرمری، فلامینگو، دراج و دیگر گونه‌های حمایت شده نیز به چشم می‌خورد و به راحتی در این بازار به فروش می‌رسد.

این دانشجوی محیط زیست می‌گوید: یک بازار در شادگان است که سابقه زیادی دارد اما بازارهایی که در اهواز راه افتاده خیلی شدت گرفته است. قبلا به این صورت نبود که این قدر پرنده در بازار بیاورند اما الان خیلی شدت گرفته و در بازار کیان هر روز بلا استثنا حتی روزهای تعطیل هم دیده می‌شود.

نیک‌فلک با بیان اینکه پرندگان حمایت شده و غیر حمایت شده را شکارچیان مجاز با دو روش می‌گیرند توضیح می‌دهد: علاوه بر روش صید زمینی به نام محمیه که پرندگان را در دسته‌های بزرگ و در گونه های مختلف به دام می‌اندازد صید از طریق دانه‌های سمی هم از روش‌هایی است که در سال‌های گذشته بسیار از آن استفاده شده است این روش صید باعث کاهش چشمگیر و غیرقابل انکار جمعیت پرندگان مهاجر خصوصا غازها شده است. سودجویان دانه‌ها را به نوعی سم آغشته کرده و در محدوده‌ای مشخص در آب یا خشکی می‌ریزند. پرندگان بعد از خوردن دانه‌های سمی در مدت کوتاهی همراه با درد فراوان تلف می‌شوند و صیادان هر روز صبح لاشه پرندگان مرده را جمع‌آوری می‌کنند و برای فروش به بازار منتقل می‌کنند. استفاده از دانه‌های سمی علاوه بر کشتار وسیع پرندگان باعث نابودى گونه‌هاى مختلف پرندگان شکارى، خزندگان و پستانداران می‌شود.

او با بیان اینکه من موضوع را خیلی از طریق محیط زیست پیگیری کردم می‌گوید: به بهانه‌های مختلف محدودیت‌هایشان را مطرح کردند و برخورد نمی کردند. چند باری هم که برخورد کرده‌اند و دام‌ها را جمع کرده‌اند به صورت نمادین بوده است و بعد دوباره موضوع را رها کرده‌اند. در خود بازار هم که هیچ برخوردی نشده است. فقط یک بار که در یکی از سایت‌های محیط زیستی در این باره مطلبی کار شد یکی از فروشندگان را قبل از این که به شهر وارد شود گرفتند که بعد همان فروشنده هم دو روز بعد در بازار پرنده می‌فروخت.

نیک‌فلک با انتقاد از «نبود نظارت و برخورد بازدارنده با متخلفان» از سوی محیط زیست، می‌گوید: کار صید پرندگان مهاجر پیشرفت زیادی کرده است به طوری که عده‌ای سودجو با سوء استفاده از خشکیدگی تالاب‌های طبیعی و با هدایت آب نهرها به زمین‌ها ایجاد آبگیرهای مصنوعی می‌کنند و به راحتی به صید پرندگان مهاجر می‌پردازند.

به اعتقاد این فعال محیط زیست، در صورت تداوم بی‌قانونی و همه‌گیر شدن این موضوع در بین افراد بومی و کشاورزان منطقه برای دستیابی به سود بیشتر کار برخورد با متخلفان بسیار مشکل خواهد شد و به چالشی بزرگ برای محیط زیست استان خوزستان تبدیل می‌شود.

امسال بیش از ۵۰۰ متخلف را دستگیر کرده‌ایم

مدیرکل محیط زیست استان خوزستان با رد ادعای کم کاری محیط زیست در زمینه جمع‌آوری پرنده‌فروشان بازار کیان می‌گوید: دقیقا بر عکس آنچه که با انتشار چهار تا عکس در شبکه‌های اجتماعی وانمود می‌کنند، ما در همین آمار هشت ماهه اول امسال بیش از ۵۰۰ مورد و شاید هم بیشتر دستگیری متخلف داشته‌ایم و بیش از یک میلیارد تومان ضرر و زیان جریمه‌هایی بوده که ما در بخش صید و شکار انجام داده‌ایم.

لاهیجان زاده با بیان اینکه «بنا به اعلام دفتر بازرسی سازمان، ما مقام اول را در این فعالیت‌ها داشته‌ایم» تاکید می‌کند: در همین دو سه ماه گذشته چندین درگیری مسلحانه داشتیم که ماموران ما مورد اصابت گلوله قرار گرفته‌اند و آخرینش همین دو هفته پیش بود که تصاویر و اخبارش هم منتشر شد. از فاصله خیلی نزدیک به سمت ماموران ما گلوله شلیک کردند و سه تا از مامورانمان هم گلوله خوردند. همین موضوع را ماه‌های قبل هم داشتیم سال گذشته هم یکی از ماموران ما تا پای مرگ رفت اما خوشبختانه به خیر گذشت.

او با اعلام اینکه «تمام تلاش ما این است که راه‌های ورودی به بازارچه کیان را بتوانیم مسدود کنیم» می‌گوید: قبلا فقط محموله این پرندگان از هورالعظیم می‌آمد اما الان از تمام آبگیرها امکان این که پرنده را بتوانند شکار کنند یا محمیه بگذارند هست.

لاهیجان زاده درباره محمیه‌ها توضیح می‌دهد: تله می‌گذارند و در محل آبگیرها غذا می‌گذراند و تور می‌اندازند و بعد به طور ناگهانی تورها را جمع می‌کنند و ۵۰ تا پرنده را با هم می‌گیرند و به این محمیه می‌گویند.

پیگیر تعطیلی بازار کیان بوده‌ایم

مدیرکل محیط زیست استان خوزستان با تاکید بر اینکه «ادعا نمی‌کنیم که با این دستگیری‌ها و این برخوردها بازار جمع بشود» می‌گوید: بازار کیان یک بازار ویژه است. از این بابت که آنجا فقط بحث پرنده غیرمجاز مطرح نیست. در آن بازار اقلام غیرمجاز زیاد دیگری هم توزیع می‌شود و حتی مسائل امنیتی دارد. بحث این بازار و جمع‌آوری آن در شورای تامین شهرستان هم مطرح بوده و ما هم جلسات متعددی با فرمانداری و نیروی انتظامی داشته‌ایم.

لاهیجان زاده با اعلام اینکه «کار ما نسبت به سال‌های قبل خیلی سخت‌تر شده است» درباره علت این موضوع توضیح می‌دهد: استان خوزستان نزدیک به ۲۵۰۰ کیلومتر طول رودخانه دارد و نزدیک به ۵۰ درصد مساحت‌های تالابی کشور را به خودش اختصاص داده است. فقط مساحت تالاب شادگان ما به تنهایی ۵۳۰ هزار هکتار است که شاید بیش از اندازه کل تالاب‌های گیلان و مازندران و گلستان باشد. برای مقایسه تالاب انزلی که این همه درباره آن صحبت می‌شود تالابی است با حدود ۲۲ هزار هکتار یا چنین چیزی. زمانی که وضعیت بارندگی‌ها خوب باشد، علاوه بر این‌ها آبگیرهای خیلی زیادی هم ایجاد می‌شود. در سال‌های گذشته که خشکسالی شدید بود ما هیچ کدام از این آبگیرها را نداشتیم و حتی تالاب‌هایمان هم تا ۵۰ درصد خشک شده بود. اما خدا را شاکریم که خداوند نعمت باران را در استان فوق‌العاده زیاد کرده و همین امروز که بازدید کردم و در بازدید هوایی چند روز پیش دیدم که تقریبا تمام مساحت اطراف اهواز، از یکسو تا ماهشهر و هندیجان، از سوی دیگر تا شادگان و آبادان و همچنین از اهواز به سمت غرب یعنی به سمت هورالعظیم و ... را تماما آب گرفته و تبدیل شده است به کانون تجمع پرندگان. یعنی از نظر پراکندگی فوق‌العاده کانون‌های پرنده‌مان زیاد شده است. در این شرایط وضعیت کاری ما نسبت به سال‌های قبل خیلی سخت شده چون ما با همان تعداد محدود مامورانمان باید تمام این دشت خوزستان را پوشش بدهیم.

با این حال آنچه از بازار کیان به چشم می‌رسد آن است که به رغم تلاش ستودنی و ارزشمند محیط‌بانان خوزستان، تعداد کم آنان و امکانات محدود محیط زیست باعث شده که همچنان بازار رنگارنگ گوشت پرندگان حمایت شده در فاصله کمی از اداره کل محیط زیست استان خوزستان پابرجا باشد. موضوعی که شاید برای جمع‌آوری آن باید چشم به راه اقدام جدی شورای تامین شهرستان، و نه اداره کل محیط زیست با اختیارات و امکانات محدود، نشست.