پالایشگاه نفت آبادان، بزرگ‌ترین پالایشگاه ایران است که در شهر آبادان، استان خوزستان قرار دارد. ساخت این پالایشگاه سال ۱۲۹۱ به پایان رسید و تا آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۵۹ بزرگ‌ترین پالایشگاه‌ دنیا با ظرفیت تصفیه ۶۲۸ هزار بشکه در روز بود. این پالایشگاه تا سال ۱۹۷۳ به دست شرکت‌های نفتی خارجی اداره می‌شد تا این که در آن سال به شرکت ملی نفت ایران تحویل داده شد.
 

پالایشگاه آبادان به وسیله خطوط لوله به چند میدان نفتی و بندر ماهشهر متصل شده است. خط لوله‌ای هم از آبادان به سمت تهران می‌آید و سپس در طول مرزهای شمالی کشور از مشهد تا تبریز امتداد می‌یابد.

تاسیس پالایشگاه نفت آبادان

پس از کشف نفت در شهر مسجد سلیمان در سال ۱۲۸۷ لزوم ایجاد یک پالایشگاه نفت برای تصفیه نفت ضروری بود. به همین دلیل عملیات ساخت این پالایشگاه سال ۱۲۸۸ توسط مهندسان انگلیسی شرکت نفت ایران و انگلیس آغاز شد. در سال ۱۲۹۱ عملیات ساخت آن به پایان رسید و پالایشگاه (تصفیه خانه نفت) وارد مدار تولید گردید. توسعه پالایشگاه آبادان از سال ۱۳۱۲ شمسی (۱۹۳۲ میلادی) با لغو قرارداد موجود با شرکت ایران و انگلیس و عقد قرارداد جدید نفتی شتاب بیشتری گرفت. نقطه عطف در قرارداد جدید این بود که پیش‌بینی‌های لازم برای تعلیم و آماده کردن ایرانیان برای جانشینی خارجی‌ها بشود، به همین منظور پایه‌های دانشکده نفت آبادان نیز ریخته شد. این دانشکده سال ۱۳۱۸ شمسی دایر و سال۱۳۱۹ شمسی افتتاح شد. این پالایشگاه ابتدا روزانه ۲۵۰۰ بشکه در روز نفت تصفیه می‌کرد. ظرفیت آن تا سال ۱۳۳۰ به ۵۰۰۰ بشکه در روز رسید که پس از سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی به۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید وبزرگ‌ترین پالایشگاه جهان لقب گرفت.

پالایشگاه آبادان در جنگ

این پالایشگاه در خلال جنگ تحمیلی هشت ساله به دلیل نزدیکی بسیار به کشور عراق، عملا در میدان جنگ قرار داشت و امکان فعال‌سازی آن غیرممکن بود. کارگران این واحد تولیدی تنها قادر بودند با چیدن بشکه‌های فلزی و ماسه، از تاسیسات پالایشگاه حفاظت کنند و با تخلیه مخازن عظیم نفتی آن، آنها را از انفجار مصون نگه دارند.

بعد از جنگ

پالایشگاه آبادان در جنگ ایران و عراق به خاطر وارد آمدن خسارات و صدمات شدید بسیاری از واحدها و دستگاه‌های خود را از دست داد. این پالایشگاه قبلا دارای چهار دستگاه تقطیر هر یک با ظرفیت تقریبی صد هزار بشکه در روز یک واحد تقطیر با ظرفیت۱۳۰ هزار بشکه و دو واحد تقطیر در خلأ هر یک با ظرفیت۴۰هزار بشکه و چند واحد تولید فرآورده و نیز حدود۲۰۰ مخزن ذخیره مواد نفتی بوده است. در دوران جنگ، بسیاری از این واحدها و بخش‌ها تخریب شدند. اما پس از تصویب قطعنامه۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد و برقراری آتش‌بس، عملیات بازسازی فاز اول این پالایشگاه با ظرفیت ۱۳۰ هزار بشکه در روز آغاز و در فروردین ماه ۱۳۶۸ واحد بازسازی شده تقطیر ۸۵ وارد مدار تولید شد.

وضعیت فعلی پالایشگاه آبادان

پالایشگاه آبادان در حال حاضر با تولید روزانه ۱۵ میلیون لیتر بنزین به‌طور روزانه ۲۳ درصد کل بنزین و ۲۶ درصد بنزین پالایشگاهی ایران را تامین می‌کند و همچنان بزرگ‌ترین پالایشگاه ایران محسوب می‌شود.

مرجع / پیام نفت