با گذشت دو ماه از آغاز سال تحصیلی برخی مدارس اهواز حال و روز مناسبی ندارند؛ وضعیت نامناسبی که به طور قطع شرایط را برای دانش‌آموزان و معلمان سخت کرده است.
مشکلاتی از قبیل نبود پنکه، کولر و نیمکت تا تعمیرات تمام نشده و سقف‌هایی در حال آوار! تحصیل در کلاس‌هایی که بیش از آن‌که شبیه مدرسه باشند، مخروبه‌هایی با نیمکت‌های شکسته و اتاق‌هایی تاریک می‌نمایند که دانش‌آموزان آن در پناه کورسوی نور خورشید که از پنجره یا در کلاس فضای تاریک را قدری روشن می‌کند، الفبای زندگی را مشق می‌کنند تا آینده‌سازان فردای این کشور باشند؛ اما آیا مشق زندگی در این مخروبه‌های تاریک، فردای این دانش‌آموزان و آینده آن‌هارا روشن خواهد کرد؟
صحبت‌کردن از وضعیت نامناسب برخی مدارس خوزستان چیز جدیدی نیست و بارها این مشکل از سوی رسانه‌ها، مردم و حتی مسئولان مطرح شده است؛ مدارسی که به نظر می‌رسد وضعیت اسف‌بار آن‌ها یکی از دلایل افت تحصیلی و پایین‌بودن انگیزه تحصیل در میان دانش‌آموزان استان است.
برای شناخت وضعیت مدارس استان همین بس که برخی مدارس به دلیل فرسودگی و عمر طولانی در فهرست میراث فرهنگی قرار گرفتند یا می‌توانند در این فهرست جای گیرند! اما همچنان دانش‌آموزانی در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند و البته مدارسی وجود دارند که هر لحظه ممکن است سقف آن‌ها ریزش کند.
زمستان سال گذشته بود که یکی از مسئولان آموزش‌وپرورش خوزستان نسبت به خطر ریزش سقف مدارس در شهرستان کارون هشدار داد. شهرستان کارون همان منطقه کوت عبدالله در شهر اهوازبوده که به تازگی از اهواز جدا و به شهرستان تبدیل شده است.
این شرایط زمانی دشوارتر می‌شود که بدانیم برخی از کلاس‌های مدارس اهواز فاقد کولر و پنکه هستند؛ آن هم در وضعیت جوی بسیار طاقت‌فرسای خوزستان که در مهرماه نیز دمای هوا بیش از 45 درجه است و میزان رطوبت گاهی تا 100 درصد می‌رسد؛ وضعیتی که باعث شده بسیاری از اولیای دانش‌آموزان در مناطق کمتر برخوردار و حاشیه سلامت فرزند خود را بر تحصیل او ترجیح دهند و همین امر مشکلی دیگر به نام دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل را در خوزستان دامن بزند.
به طور طبیعی وجود دانش‌آموزان در کلاس‌هایی که هر لحظه ممکن است سقف آن‌ها ریزش کند و در شرجی نفس‌گیر که حتی یک پنکه هم در آن‌ها وجود ندارد، خطرناک است؛ مدارسی که تعمیرات در آن‌ها در زمان تحصیل دانش‌آموزان انجام می‌شود و فاقد یک آبخوری مناسب هستند.
این وضعیت دربرخی از مناطق شهرستان اهواز مشاهده می‌شود اما در مناطق حاشیه شهر شدت بیشتری دارد. منطقه بروال یکی از مناطق حاشیه شهر اهواز است که در جوار چاه‌های نفت قرار دارد، اما وضعیت بغرنج آن تضاد عجیبی از درد و رنج بسیار مردم در کنار ثروت ملی نفت به نمایش گذاشته است.
منطقه‌ای با 15 چاه نفت و یک مدرسه فرسوده!
منطقه بروال (علی‌آباد) اهواز تنها یک مدرسه دخترانه دارد که در روزهای نخست مهرماه به دلیل وضعیت نامناسب و پایان نیافتن تعمیرات، تحصیل دانش‌آموزان در آن با مشکل مواجه شده است.
"بیش از 45 سال از عمر این مدرسه می‌‌گذرد وبسیار فرسوده و وضعیت آن نامناسب است. دانش‌آموزان سه دوره ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان با هم در این مدرسه درس می‌خوانند". این‌ها را حسین یکی از ساکنان منطقه بروال می‌گوید.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل شرایط نامناسب امکان تحصیل دانش‌آموزان در این مدرسه وجود نداشت؛ قرار بود که اداره نوسازی مدارس، این مدرسه را تخریب و از نو آن را احداث کند اما این کار انجام نشد و اهالی مجبور شدند که خود برای اصلاح وضعیت این مدرسه اقدام کنند.
به گفته حسین، اهالی منطقه بروال جهت ترمیم تنها مدرسه دخترانه خود مبالغی را جمع آوری کردند و در تابستان تعمیرات آغاز شد اما این تعمیرات تا آغاز سال تحصیلی امسال پایان نیافت و در روز اول مهرماه مدرسه تعطیل بود. وضعیت تنها مدرسه دخترانه منطقه علی‌آباد بسیار نامناسب است؛ این مدرسه دارای هشت کلاس است که در دوره ابتدایی 350 دانش آموز و در مقاطع متوسطه اول و دوم بیش از 130 دانش‌آموز تحصیل می‌کنند.
وی در خصوص نحوه رسیدگی به وضعیت این مدرسه اظهار می‌کند: آموزش و پرورش و هیچ ارگان دیگری حتی یک ریال هم در انجام تعمیرات مدرسه دخترانه بروال کمک نکردند؛ آموزش و پرورش تنها یک کانکس برای این مدرسه تهیه کرده و هیچ کمکی نداشت؛ فرماندار اهواز از این مدرسه بازدید کرد و قرار بود که این مدرسه تخریب و بازسازی شود اما هیچ اقدامی انجام نشد.
حسین وضعیت منطقه بروال را اسف‌بار توصیف می‌کند و می‌گوید: حدود 15 چاه نفت دور تا دور منطقه بروال وجود دارد اما از هیچ‌گونه امکاناتی برخودار نیست. بروال در ایام انتخابات مجلس و شورای شهر، جزو شهر اهواز محسوب می‌شود اما در زمان ارایه خدمات شهری در محدوده اهواز به حساب نمی‌آید!
منطقه بروال (علی‌آباد) از مناطق حاشیه شهر و در نزدیکی فرودگاه اهواز قرار دارد که جمعیت آن نزدیک به هشت هزار نفر است اما این وضعیت تنها منحصر به مدرسه منطقه بروال نیست و با یک جستجو در مدارس سطح شهر اهواز می‌توان متوجه وضعیت نامناسب مدارس برخی در ماه‌های نخست آغاز سال تحصیلی شد.
کولر، پنکه، میز، نیمکت و برق؛ غایبان مدارس اهواز!
یکمعلم که در مدارس اهواز تدریس می‌کند شرایط را این‌گونه توصیف می‌کند: من در شش مدرسه در اهواز درس می‌دهم که از هر مدرسه حداقل 2 تا سه کلاس بدون کولر و حتی پنکه هستند.
او در ادامه با بیان این‌که وضعیت مدارس اهواز بسیار نامناسب است، می‌گوید: با چشمان خود دیدم که برخی مدارس در هفته نخست مهرماه میز و نیمکت نداشتند؛ شاید اکنون این مشکل حل شده باشد اما به‌طور طبیعی باید قبل از آغاز سال تحصیلی مدارس آماده شوند.
این معلم در شرح مشاهدات خود از شرایط مدارس اهواز با اشاره به کمبود فضای آموزشی بیان می‌کند: اکنون یک بخشنامه به مدیران مدارس ابلاغ شده که هر مدرسه باید آزمایشگاه خود را آماده بهره‌برداری کند این در حالی است که از شش مدرسه‌ای که در آن‌ها مشغول تدریس هستم سه مدرسه به‌طور کامل فاقد آزمایشگاه هستند و به معنای دیگر در آن‌ها هیچ فضایی تحت عنوان آزمایشگاه تعریف نشده است و در دیگر مدارس هم آزمایشگاه‌ها یا تعطیل یا تبدیل به کلاس و انباری شده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: وقتی چنین ابلاغیه‌ای صادر و از مدیران درخواست می‌شود که در این خصوص اقدام کنند یعنی اعتبارات ویژه آزمایشگاه به مدارس اختصاص داده شده است اما در عمل مشاهده می‌کنیم که این اعتبارات یا تخصیص داده نشده یا در محل‌های دیگر هزینه می‌شوند.
به گفته این معلم شرایط دانش‌آموزان در کلاس‌های فاقد کولر و پنکه بسیار سخت است و این وضعیت موجب پرخاشگری و عصبی‌شدن دانش‌آموزان شده است. او در این‌باره می‌گوید: برای یک لحظه تصور کنید که کولر شما در اوج گرما خاموش شود، چه حالی به شما دست می‌دهد؟ حال آن‌که کلاس‌های درس حتی یک پنکه هم ندارند. در ماه‌های گرم با مشکل پرخاشگری دانش‌آموزان مواجه هستیم زیرا تحمل آن‌ها بسیار کم شده و زود عصبی می‌شوند.
وی اضافه می‌کند که این وضعیت بسیار طاقت فرسا و نامناسب است. معلمان در حالی که از شدت گرما عرق می‌کنند باید درس دهند که از این وضع ناراضی هستند.
این معلم تراکم جمعیت دانش‌آموزی در کلاس‌ها را مشکلی افزون بر مشکلات دیگر می‌داند و بیان می‌کند: استاندارد جهانی برای تعداد دانش‌آموزان در یک کلاس 20 نفر است؛ من درخواست می‌کنم که همه به مدارس شهر اهواز مراجعه کنند و ببیند که در مدارس چه خبر است!
وی می‌افزاید: هر کلاس بیش از 40 دانش‌آموز دارد. با این تعداد بالای دانش‌آموز و نبود کولر و پنکه چه آموزشی به دانش‌آموز منتقل می‌شود؟ باید قبول کنیم که وضعیت آموزشی در برخی مدارس اهواز با این شرایط بغرنج است. این وضعیت در همه مدارس مناطق حاشیه بدون استثنا وجود دارد و در مرکز شهر اهواز نیز برخی مدارس چنین وضعیتی دارند.
کمبود در مدارس خوزستان؛ یک واقعیت تلخ
معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش‌وپرورش خوزستان نیز در این خصوص اذعان می‌کند که در مدارس خوزستان کمبود تجهیزات و حتی نیروی انسانی وجود دارد.
جمشید کمایی می‌گوید: علاوه بر این کمبود، مدارس بسیاری وجود دارند که نیاز به بازسازی یا مرمت دارند؛ اکنون درحال دسته‌بندی مدارس غیراستاندارد هستیم.
وی ادامه می‌دهد: ممکن است برخی کلاس‌ها کمبود تجهیزات در مهرماه داشته یا معلم آن تأمین نشده باشد اما این به معنای تعطیلی تمام مدرسه نیست.
به اعتقاد معاون اداره‌کل آموزش‌وپرورش خوزستان شدت کمبود تجهیزات در مدارس مختلف، متفاوت است؛
او بیان می‌کند: ممکن است که مدارسی در تجهیزات تخصصی و کارگاه‌ها کمبود داشته یا مدارس دیگر نیاز به کولر، میز و نیمکت داشته باشند و یا حتی مدارسی که تجهیزات آن‌ها نیاز به بازسازی یا تعویض دارد؛ به همین جهت نمی‌توان گفت که مدرسه‌ای در استان وجود دارد که این نیازها را نداشته باشد.
وی اشاره می‌کند که فهرست مدارس فرسوده استان در حال تهیه است و بیان می‌کند: مدارس بسیاری در استان وجود دارد که قدمت آن‌ها بالای 30 سال است و نیاز به تعمیر و بازسازی دارد؛ همچنین مدارسی وجود دارند که عمر آن‌ها بالای 15 سال است و 2 نوبت در روز از آن‌ها استفاده می‌شود به همین جهت استهلاک آن‌ها شدید است و قطعا نیاز به مرمت دارند.
مدارسی که در فهرست آثار باستانی قرار گرفته‌اند!
معاون آموزش متوسطه اداره‌کل آموزش‌وپرورش خوزستان با بیان این‌که بعضی مدارس در فهرست آثار باستانی قرار گرفته‌اند، عنوان می‌کند: این مدارس حتی در مرکز شهر اهواز هم هستند؛ مدارسی که عمر مفید آن‌ها به پایان رسیده است و به دلیل عمر طولانی در فهرست آثار باستانی قرار گرفته‌اند که اداره میراث فرهنگی اجازه تعمیر آن‌ها را نمی‌دهد.
کمایی اضافه می‌کند: این در حالی است که دانش‌آموزان در این مدارس تحصیل می‌کنند. نمونه‌ای از این مدارس که جزو آثار باستانی قرار گرفته‌اند، مدرسه حجاب در خیابان 24 متری(آزادگان) در مرکز شهر اهواز یا مدارس دیگری در شهرستان آبادان است. در این مدارس حتی رنگ‌آمیزی کلاس‌ها باید با اجازه میراث فرهنگی باشد.
وی در خصوص راهکار حل مشکلات این مدارس می‌گوید: آموزش و پرورش به‌تنهایی نمی‌تواند این مشکلات را برطرف کند. تعداد مدارس در استان بسیار زیاد است. در حال حاضر 9 هزار مدرسه فعال در استان داریم که قطعا سرویس‌دهی به تمام این مدارس و تجهیز آن‌ها کاری دشوار است و تنها از عهده آموزش و پرورش بر نمی‌آید.
دبیر ستاد پروژه مهر آموزش‌وپرورش خوزستان ادامه می‌دهد: امسال زنگ نمادین آغاز سال تحصیلی در یک منطقه عشایری صعب‌العبور نواخته شد که هدف از این اقدام آشنایی بیشتر مسئولان با کمبودها و مشکلات موجود در مدارس بود. در همان مراسم از سوی مسئولان و مدیران استان وعده تبدیل فضای آموزشی فرسوده به فضای استاندارد داده شد.
کمایی ابراز امیدواری می‌کند که به همت مردم، خیرین و دولت کمبودهای آموزش و پرورش خوزستان به حداقل برسد.
آغاز بازسازی مدارس روستایی
همچنین سید بهادر موسوی رییس اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 اهواز کهمنطقه بروال و روستاهای بسیاری تحت پوشش آن قرار دارد، در خصوص وضعیت این مدارس می‌گوید: مدارس روستایی اهواز بسیار فرسوده هستند و عمر اکثر این مدارس به دهه 40 و 50 بر می‌گردد. لازم است ساخت و سازهای جدید در این مدارس انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: در هفته گذشته بازسازی مدارس روستایی آغاز شده است که کمک بزرگی برای روستاهای اطراف غیزانیه و بخش مرکزی خواهد بود و یک حرکت رو به جلو است.
موسوی اعتقاد دارد که مشکل اصلی مدارس حاشیه و روستایی فرسودگی ساختمان و تجهیزات است و بیان می‌کند: در خصوص تجهیزات و فضاهای آموزشی در مدارس کمبود وجود دارد و این تنها مربوط به مدارس ناحیه 2 نیست بلکه تمام مناطق اهواز را شامل می‌شود.
رییس اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 اهواز اظهار می‌کند: مشکل به سال‌های گذشته بر می‌گردد؛ پس از انقلاب شهر اهواز جزو مناطق محروم محسوب نمی‌شد و به همین دلیل از اعتباراتی که برای مناطق محروم در نظر گرفته می‌شد، بی‌بهره ماند. این یکی از دلایل مشکلاتی است که اکنون در حاشیه شهر و روستاها ایجاد شده است.
موسوی با انتقاد از پایین‌بودن سرانه مدارس می‌گوید: این سرانه تنهاصرف تهیه ماژیک و گچ در مدارس می‌شود؛ در برخی از مدارس هنوز از تخته سیاه و گچ استفاده می‌شد. به همین جهت لازم است که کمک ویژه‌ای به مدارس حاشیه و روستایی برای بهبود وضعیت آموزشی این مدارس انجام شود؛ اکنون مدارس از کمبود تجهیزات سرمایشی و گرمایشی از قبیل بخاری و کولر رنج می‌برند.
وی با بیان این‌که دنبال آن هستیم تا این مشکلات رفع شود، در خصوص وضعیت مدارس حاشیه و روستایی منطقه 2 اهواز گفت: وضعیت تا حدودی بد نیست اما از لحاظ فیزیکی مدارس فرسوده هستند.
کمبود اعتبارات همواره یکی از دلایل توجیه مدیران آموزش‌وپرورش برای نبود تجهیزات در مدارس و یا حتی فضای آموزشی غیراستاندارد بوده است؛ این درحالی است که مدیرکل اداره نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خوزستان از افزایش 70 درصدی اعتبارات ملی این اداره در سال جاری خبر داده بود.
پس مشکل اعتبارات برای نبود تجهیزات یا یک بهانه واهی است یا حداقل امسال این عذر همیشگی مسئولان قابل قبول نیست زیرا این سؤال مطرح می‌شود که اگر اعتبارات تجهیز و نوسازی مدارس استان 70 درصد افزایش یافته اما هنوز کلاس‌هایی از داشتن پنکه محروم هستند پس این اعتبارات کجا هزینه می‌شود؟
می‌توان یکی از عوامل بروز این وضعیت را مدیریت نامطلوب در دوره‌های مختلف عمر آموزش‌وپرورش استان دانست؛ مدیرانی که ممکن است از نیازها و امکانات موجود اطلاع کافی و دقیق نداشته و در رفع مشکلات همچنان ناتوان هستند.
محرومیت و اجحاف در حوزه آموزش خوزستان بر کسی پوشیده نیست اما گویا مسئولان که وظیفه اصلی آن‌ها برطرف کردن مشکلات و کمبودها است، تنها به مطرح‌کردن مشکلات اکتفا کرده‌اند و مسئولیت اصلی خود را به فراموشی سپرده‌اند.
باید همه در برابر دانش‌آموزانی که در کلاس‌های خود عرق‌ریزان آرزوی یک کولر را می‌کنند یا در کورسوی پرتوی خورشید در مخروبه‌ای به‌نام مدرسه درس می‌خوانند، پاسخگو باشند و این‌گونه نباشد که مسئولیت مدیران تنها در برگزاری جلسات و بیان نطق‌های تکراری خلاصه شود.
امروز شبکه‌های اجتماعی پر از تصاویر مدارسی است که پس از باران دچار آبگرفتگی می‌شوند و چه طنزهای تلخی که این تصاویر را همراهی نمی‌کند. شاید باز هم باید منتظر بمانیم که آیا کسانی پیدا می‌شوند که درد و رنج این کودکان را بفهمند و گامی برای روشن‌کردن کلاس‌های تاریک آن‌ها بردارند؟ باشد که این کودکان فردای روشن کشور را رقم بزنند.
هرچه هست از این کلاس‌های تاریک چندان امیدی به رقم‌زدن آینده‌ای روشن نمی‌رود. دانش‌آموزی که در این زمانه علم و دانش را این‌چنین ناتوان از حل مشکلات و نیازهای اولیه مدرسه خود ببیند، چگونه می‌تواند به قدرت علم برای حل مشکلات ایمان بیاورد و تحصیل را سرلوحه زندگی خود برای ساختن فردایی بهتر قرار دهد؟ به‌راستی نسبت به آینده این دانش‌آموزان چه مسئولیتی داریم؟
سرنوشت فردای کشور، امروز در همین کلاس‌های درس در حال رقم‌‌خوردن است؛ ببینیم برای آینده کشور چه کرده‌ایم؟
