خانه تاریخی عبدی با معماری آجری زیبا از جمله بناهای اواخر دوره قاجار بوده که در محله ساکیان دزفول واقع است.

خانه های تاریخی بافت دزفول مجموعه ای ارزشمند از هویت ملی ایران می باشند ، بناهایی ساده که با شکوه خاصی با نقوش آجری زینت داده شده و با وجود ویژگی های خاص و منحصر به فرد بنا و قدمت آن، تاکنون در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده و در معرض آسیب قرار دارند.

خانه تاریخی عبدی دزفول با 410 متر مربع مساحت یکی از بزرگترین بناهای موجود در محله ساکیان می باشد که کاربرد مسکونی داشته و نامگذاری آن براساس نام مالک آن صورت گرفته است.


بنای موصوف در انت های کوچه ای در محله ذکر شده قرار دارد که ورودی آن زمانی در زیر ساباطی به نام ساباط عبدی قرار داشت اما اکنون این ساباط تاریخی تخریب شده است.

ازجمله ویژگی های خاص معماری این اثر می توان به ورودی بنا که سردری با تزئینات آجری زیبا و دارای کتیبه ای با تاریخ 1353 هجری قمری است اشاره کرد.

به گفته عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول خانه تاریخی عبدی با مساحتی حدود 410 متر مربع به صورت حیاط مرکزی در دو طبقه بنا شده که با پلانی مربع شکل در تمامی ضلع های آن ساخت و ساز معماری صورت گرفته و در نمای شمالی بنا نقوش آجری به همراه تاریخ 1349 هجری قمری به چشم می خورد.

نجمه مورث نوری افزود:فضاهای اصلی در ضلع غربی بنا شده و به لحاظ برخورداری از نور مناسب از بهترین نوع چیدمان فضایی می باشد ضمن اینکه در ضلع شمالی بنا نیز در طبقه همکف فضاهای خدماتی شامل آب انبار و انباری و در طبقه اول فضاهایی با ارتفاع کمتر و نماسازی متفاوت احداث شده است.

در ضلع شرقی نیز در طبقه های همکف و اول تعداد زیادی اتاق وجود دارد که در نماهای آن تزئینات آجری زیبا و متنوعی مشاهده می شود.

مورث نوری افزود:با همه ارزش های این بنای تاریخی تاکنون تعیین حریم نشده و حتی ساباط جلوی بنای موصوف که متعلق به همین خانه بوده در سال 84 تخریب شده است.


از جمله دخل و تصرفات انجام شده در این بنا می توان به نصب ناودان به شیوه نادرست، مسدود کردن برخی دهانه ها و طاق نماهای موجود در نما ، کف سازی سیمانی حیاط و پلکان بام ، تعویض درب های چوبی و نصب درب های فلزی اشاره نمود که باعث آشفتگی منظری شده و لوله کشی نادرست بنا نیز باعث گسترش رطوبت در پای دیوارها شده است ،علاوه بر آن اجرای سامانه روشنایی نادرست نیز سبب آسیب دیدگی بیشتر بنا گردیده است.

این عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول همچنین گفت:خانه تاریخی عبدی سالهاست که به حال خود رها شده و خالی از سکنه است و چون زندگی در آن جریان ندارد همین امر سبب تخریب بخش هایی از آن شده است.

در این میان خانه تاریخی عبدی با وجود آجرکاری زیبا و نمونه ای از معماری ایرانی در جنوب کشور به شمار می رود که تاکنون در ردیف خانه های ثبت ملی قرار نگرفته است.

خانه عبدی این ظرفیت را دارد که در صورت ثبت ملی و بهسازی به صورت موزه ای گردشگری و یا اقامتگاهی سنتی مورد بهره برداری قرار گیرد تا گردشگرانی که از استان خوزستان دیدن می نمایند از فضای تاریخی و معماری آن بهره مند شوند.

سرپرست اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری دزفول نیز از خانه تاریخی عبدی به عنوان یک بنای تاریخی با ارزش با سبک معماری سنتی دزفول نام برد و گفت:آجر کاری خوب ، ایوان و اتاق های بزرگ از جمله ویژگی های این بنای تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار است.

یعقوب زلقی مساحت خانه عبدی را 410 متر مربع عنوان کرد و افزود:اداره میراث فرهنگی دزفول پیگیر تامین اعتبار لازم برای مرمت این خانه تاریخی است.

وی با اشاره به اقداماتی که برای مرمت خانه های تاریخی دزفول صورت گرفته است گفت:در سالهای اخیر 30 خانه تاریخی در دزفول مرمت و بازسازی شده ضمن اینکه مرمت و بازسازی خانه تاریخی قلمبر دزفول نیز توسط میراث فرهنگی از ابتدای امسال آغاز شده است.

یعقوب زلقی افزود:همه خانه های تاریخی دزفول نیاز به مرمت و بازسازی دارند لذا اداره میراث فرهنگی دزفول پیگیر جذب هفت میلیارد ریال اعتبار برای مرمت خانه های تاریخی است تا سه خانه تاریخی را مرمت کند.

وی افزود:بیش از 80 خانه تاریخی در بافت قدیم دزفول وجود دارد که برای معرفی هرچه بهتر آنها تابلوهایی حاوی اطلاعاتی چون اسم خانه ، شماره ثبت ملی و دوره تاریخی ساخت بنا درج شده است.

سرپرست اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری دزفول با اشاره به اینکه این خانه های تاریخی متعلق به اواخر صفویه و دوره قاجار می باشند گفت:خانه سوزنگر،خانه قلمبر ، خانه باغبان ، خانه صمیمی ، خانه قصاب و خانه خلج از جمله خانه های تاریخی معروف و زیبای دزفول می باشند که با معماری زیبا از ارزش تاریخی بالایی برخوردار می باشند.
در بافت قدیم دزفول با 200 هکتار وسعت بین 200 تا 300 اثر تاریخی وجود دارد.