هفتم مهرماه در تقویم رسمی کشور به عنوان روز آتش نشانی و خدمات ایمنی نامگذاری شده است، جان بر کفانی که برای تامین امنیت شهروندان در مواقع آتش ، به قلب آتش می روند.

صدای آژیر که بلند شود، فرقی نمی کند در چه حالی باشی؛ غذاخوردن، ورزش، استراحت یا حتی تازه از عملیات برگشته باشی باید سریع عازم محل حادثه شوی.

تا وقتی که به محل حادثه برسی در دلت هزار بار از خدای خودت می خواهی که به موقع برسی تا بتوانی به هم نوعت کمک کنی.

به محل حادثه می رسی در آن شرایط هیچ چیز جز نجات جان شهروندان در ذهن نداری و تمامی تلاشت را برای نجات دادنش انجام می دهی.

هدف، نجات جان حادثه دیده است و فرقی نمی کند بخواهی از حریقی که لحظه به لحظه زبانه می کشد و شعله ور تر می شود نجاتش بدهی یا از عمق زمین و زیر خروارها آوار.

طرح تعیین روز آتش نشانی و ایمنی، سال 1379 از سوی ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتش نشانی کشور پیشنهاد و توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تائید شد.

این روز با هدف ترویج ایمنی و پیشگیری از حوادث در کشور و یادآوری حماسه آفرینی ها و از خود گذشتگی های آتش نشانان میهن اسلامی در دفاع مقدس نامگذاری شده است.

ایجاد زمینه های مناسب برای آموزش همگانی مردم در جهت پیشگیری از بروز حوادث مختلف و حفاظت از سرمایه های ملی نیز از دیگر اهداف نامگذاری این روز است.


این روز بهانه ای است برای گرامیداشت انسان هایی که از جان و آسایش خود در راه حفظ جان و آسایش شهروندان می گذرند تا بتوانیم در امنیت زندگی کنیم، عزیزانی که بدون هیچ ترس و واهمه ای به عنوان فرشتگان نجات به دل حادثه می روند تا جان انسانی را نجات دهند.

افرادی که شبانه روز در گرما و سرما مشغول خدمتند و ایمنی را مصونیت در برابر آسیب های ناشی از حوادث، اعم از طبیعی و غیرطبیعی معنا کرده اند.

هفتم مهرماه 1359 وقتی که دشمن بعثی به پالایشگاه آبادان حمله هوایی کرد، آتش نشانان منطقه و شهرهای اطراف برای مهار آتش به پالایشگاه رفتند که حین عملیات خاموش کردن آتش، هواپیماهای دشمن اقدام به بمباران پالایشگاه می کنند که منجر به شهادت تعداد زیادی از آتش نشانان شد.

21 آتش نشان جسورانه برای خاموش کردن آتشی که به دست دشمن روشن شده بود، وارد عمل شده و به اطفای حریق پرداختند.

بیش از یکصدسال پیش قوای روسیه به لحاظ اشراف سیاسی و اجتماعی بر شهر تبریز که آن زمان پایتخت و مقر ولیعهد بوده و به صرف حفظ منافع مادی خود یک واحد آتش نشانی در این شهر ایجاد کردند.

این واحد را می توان نخستین واحد آتش نشانی ایران نامید و لوازم و تجهیزاتی نیز از آن باقی مانده است که در موزه آتش نشانی تهران نگهداری می شود.

از سوی دیگر انگلیسی ها نیز که اواخر دوران قاجار جنوب ایران و خصوصأ مناطق نفتخیز را در سیطره داشتند، مقارن همان زمان دارای امکانات اطفاء حریق در آن مناطق بودند که منجر به تأسیس دومین واحد آتش نشانی با توجه به نیاز پالایشگاه در آبادان شد.

باتوجه به اینکه تجهیزات به کار رفته در واحد آتش نشانی تبریز قابل قیاس با امکانات و ماشین آلات به کار گرفته شده در آبادان نبود، واحد آتش نشانی آبادان را می توان نخستین واحد مجهز آتش نشانی ایران نامید.

تشکیل آتش نشانی در آبادان و مسجدسلیمان نیز برای حفظ تاسیسات در پالایشگاه های موجود بوده است و در واقع، از ابتدای فعالیت پالایشگاه نفت آبادان، واحد ایمنی و آتش نشانی این شرکت آغاز به کار کرد.

پالایشگاه آبادان، سال1291تکمیل شد و با آغاز به فعالیت این شرکت، واحد اطفاء حریق آن نیز فعال شد.

ساختمان آتش نشانی پالایشگاه آبادان نیز مربوط به اواخر دوره قاجار -اوایل دوره پهلوی است و در آبادان، سیکلین، روبروی راهنمایی و رانندگی واقع شده است.

این اثر، نهم اردیبهشت ۱۳۸۲ با شماره ۸۳۵۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آتش نشانی در گذشته به اطفائیه معروف بود که به زبان عربی به معنای خاموش کننده یا همان آتش نشان است.

اواخر سال های 1320 نقش آتش نشانی در امنیت شهر ها مشخص شد و نیاز تخصصی شدن این حرفه در چشم انداز افق کاری آتش نشانی های کل کشور قرار گرفت.

آموزش مهارت های لازم در کلاس های ویژه ای در برنامه آموزشی آتش نشانی تثبیت شد و با اعزام آموزش این عده به خارج از کشور و تدرس آموخته های خود به دیگر افراد واحد آتش نشانی و اطمینان از کسب مهارت، عنوان اطفائیه به آتش نشانی تغییرنام یافت.

***آتش نشانی را پلیس خانه می نامیدند

بهمن لندی یکی از کارکنان قدیمی واحد آتش نشانی پالایشگاه آبادان در خصوص قدمت واحد این آتش نشانی گفت:زمانی به آتش نشانی پلیس خانه هم می گفتند، چرا که آتش نشانی علاوه بر اطفاء حریق و ایمنی در پالایشگاه، مسئول حفظ ایمنی شهر نیز بود.

آتش نشانی پالایشگاه آبادان بیش از یک قرن سابقه فعالیت دارد و اولین آتش نشانی است که در آبادان تاسیس شد و علاوه بر خدمات آتش نشانی در شرکت نفت در قسمت های مختلف شهر نیز امداد رسانی می کند.

با بررسی سابقه آتش سوزی های مکرر در این شهر و عملیات موفق مهار آتش درحوادث اخیر آتش نشان های شهر سابقه درخشانی را در کارنامه کاری شان داشته اند.

*** تشکیل واحد H.S.E

به منظور حفظ سلامت و امنیت نیروی کار، صیانت از تجهیزات و سرمایه های ملی و کاهش خطرات بالقوه و بالفعل موجود، شناسایی، ارزیابی و کنترل می شود. به گونه ای که محیط ایمنی در کار به وجود آید و حادثه ای در محیط کار رخ ندهد، دستگاه های صنعتی دولتی و غیرز دولتی موظف به استقرار واحدایمنی، بهداشت و آتش نشانی هستند.

با توجه به نزدیک بودن سه حوزه عملکرد مدیریت بهداشت، اداره ایمنی و آتش نشانی و محیط زیست تشکیلات واحدی اب عنوان H.S.E در سال 81 تشکیل شد و از سال 83 این رشته در دانشگاه های کشور به صورت آکادمیک تدریس شد.

***در چه مواردی آتش نشان ها وارد عمل می شوند؟

طبق قانون، در شرایط عادی محدوده عمل آتش نشانی هر شهر و منطقه، همان شهر و داخل محدوده همان منطقه است، ولی در شرایط اضطراری، با هماهنگی از طرف مقام مسئول و نیاز مراکز همجوار، فعالیت سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی مرز و محدوده مشخصی ندارد و مأموران آن موظفند هر کجا که ضرورت داشته باشد، به انجام وظیفه بپردازند، همچنین در طول جاده ها و مناطقی که فاقد آتش نشانی هستند عملیات اطفاء حریق و امدادرسانی بر عهده جمعیت هلال احمر است.

تشخیص روش مناسب اطفاء حریق در ارتباط با نوع آتش و حادثه، شناسایی اصول تشخیص عوامل بروز آتش، توانایی به کارگیری روش های اطفاء حریق مناسب، آشنایی با آب و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن، شناخت منافع و مضرات آب، شناخت پودرهای شیمیایی آتش نشانی و انواع آن، توانایی طبقه بندی آتش، آشنایی با مفهوم آتش و انواع آن بر حسب نوع ماده سوختنی، توانایی رسیدن به محل آتش سوزی با وسایل نقلیه آتش سوزی در کمترین زمان، توانایی اطفاء حریق با روش سردکردن، توانایی تشخیص محل مناسب معبر و بازکردن معبر برای عملیات آتش نشانی و نجات، توانایی بی اثر کردن مواد زیان آور شیمیایی بعد از عملیات آتش نشانی از مواردی است که به عنوان وظایف یک آتش نشان تعیین شده است.

توانایی خارج کردن مصدومان از محل حادثه، توانایی امدادرسانی به مصدومان حادثه با توجه به نوع صدمه، توانایی امدادرسانی به حوادث غیرمترقبه نظیر سیل، زلزله، جنگ و طوفان و رعد و برق، توانایی برقراری ارتباط با واحدهای مختلف، توانایی پیشگیری از حوادث و رعایت اصول نکات ایمنی و حفاظتی و بهداشت کار و توانایی تهیه گزارش آتش سوزی از دیگر مواردی است که به عنوان وظایف یک آتش نشان تعیین شده است.

علاوه بر این موارد، داشتن روحیه فداکاری و ایثار گری مهمترین ویژگی است که باید در وجود یک آتش نشان وجود داشته باشد. چرا که در دل آتش رفتن برای نجات جان و مال انسان هایی که نه می شناسد و نه از عواطف و احساساتشان خبرداد،روحی بزرگ می خواهد.

*** سختی های کار یک آتش نشان

گرچه حرفه آتش نشانی از مشاغل سخت و زیان آور است، ولی بامقایسه شرایط حرفه ای شغل آتش نشانی در کشورمان با دیگر کشورهای پیشرفته دنیا، در ایران به اندازه کافی به فراهم آوردن امکانات و شرایط اقتصادی و روحی مساعد برای آتش نشانان توجه ویژه ای نشده است، در حالی که در کشورهای توسعه یافته، شغل آتش نشانی در زمره مشاغل با ریسک خطر بالا محسوب می شود.

آتش نشانان براساس شغل ویژه، 24 ساعته در معرض بسیاری از استرس های روحی و روانی و صدمات فیزیکی، شیمیایی و غیره قرار می گیرند.

با توجه به مطالعات و بررسی ها، آتش نشانان در هر مأموریت می توانند در معرض عوامل زیان آور مختلفی قرار گیرند که سلامتی آنها راتهدید می کند.