صبح یک روز زمستانی برای نواحی جنوبی کشور از جمله اهواز مرکز استان خوزستان باید سرشار از شادمانی باشد، اگر باران ببارد در حالت طبیعی باید این شادمانی چند برابر شود، اما اگر شرایط غیر عادی باشد چطور؟

در اهواز که بیش از یک سال طرح جامع فاضلاب در حال اجرا است، شرایط خیابان‌ها خوب نیست و با اندکی بارندگی حجم وسیعی از معابر پر از آب و فاضلاب می‌شود.فاضلاب اهواز ظرفیت دفع بارش‌های طولانی با حجم زیاد را ندارد و در مواقع مختلفی از سال این مسئله باعث آبگرفتگی وسیع و نفوذ آن به درون خانه و کاشانه مردم می‌گردد.

البته شایان ذکر است که مسئله اصلی و شاید اساسی این تجمیع آب در خیابان‌ها نه سامانه فرسوده فاضلاب که نبود جو‌های دفع آب‌های سطحی در شهر اهواز برخلاف اکثر شهر‌های کشور است.

روایت مردم از آبگرفتگی خیابان‌های اهواز

از همین رو یک گشت و گذار در سطح شهر اهواز برای یک راننده می‌تواند هزینه‌هایی در پی داشته باشد که برای رانندگان تاکسی که مداوم در حال عبور و مرور هستند هزینه‌های بیشتری هم در بر دارد.

زینب موسوی یکی از شهروندان اهوازی به ما می‌گوید که در محله مهدیس اهواز با کمی بارندگی خیابان‌ها پر از آب شده و گل و لای عبور و مرور مردم را با مشکلات جدی مواجه می‌کند که بر اثر آن گا‌ها دانش آموزان نمی‌توانند در مدرسه حاضر شوند.

او به خیابان‌های پر از آب در این محله نیز اشاره کرد که بنکداران و مراکز پخش خوراکی‌های خشک در آنجا قرار دارند و  تردد وسیع خوردو‌های حمل و نقل کالا را دشوار می‌کند.

حامد گله دار یکی دیگر از شهروندان ساکن این ناحیه به ما گفت که روند تخلیه آب نسبت به گذشته بهتر شده، زیرا قبلا با اندک بارندگی شهر پر از آب می‌شد، اما گا‌ها تا ماه‌ها جمع آوری نمی‌شد، در حالی که حالا در اکثر نقاط پر رفت و آمد طی ۲۴ ساعت آب جمع می‌شود.

اعتبار ۶ هزار میلیارد تومانی برای اجرای طرح جامع آب‌های سطحی اهواز

ابراهیمی مجری اجرای طرح جامع آب‌های سطحی می‌گوید که این طرح جز طرح‌های ملی است و باید به لحاظ اعتباری از دولت حمایت‌های ویژه دریافت کند، زیرا بر اساس برآورد‌ها هزینه اجرای آن دستکم ۶ هزار میلیارد تومان است.

در شرق و غرب اهواز مجموعا ۲۷ حوزه کاری برای اجرای طرح جامع دفع آب‌های سطحی در نظر گرفته شده که ۱۷ ایستگاه اصلی پمپاژ و ۵ ایستگاه فرعی، همچنین تخلیه آب‌های سطحی از طریق ۳ پذیرنده مشخص شده است.

به گفته آقای ابراهیمی برای مناطق نزدیک به رودخانه پذیرنده نیز کارون خواهد بود که شامل مناطق یک، ۲، ۳ و ۷ است و برای دیگر مناطقی که در نزدیکی رودخانه نیستند نیز از جمله منطقه ۸، آب‌های سطحی آن در نهر مالح و منطقه ۶ در کانال سلمان تخلیه می‌گردد.

تاکنون از مجموع ۲۷ حوزه کاری، اقدامات تنها در یک حوزه آغاز شده که کوی علوی است و به زودی با آماده شدن اسناد مورد نیاز اقدامات عمرانی و اجرای بخشی از طرح جامع دفع آب‌های سطحی در منطقه ۴ نیز آغاز می‌شود.

سهم شهرداری و دولت برای اجرای این طرح چقدر است؟

مجری اجرای طرح جامع آب‌های سطحی در خصوص اعداد و ارقام هزینه‌های این طرح تا به حال گفت: برآورد هزینه برای اجرای طرح در کوی علوی ۲۰۰ میلیارد است که دولت نصف و شهرداری نیز نیمی از آن را پرداخت می‌کند و تاکنون تاکنون شهرداری ۱۰ میلیارد و دولت ۲۰ میلیارد هزینه کرده‌اند.

این مقام مسئول افزود: از مجموع ۳ کیلومتر اجرای کانال دفع آب‌های سطحی در کوی علوی، ۲ هزار و ۱۰۰ متر آن تکمیل و بخشی از ایستگاه‌های پمپاژ نیز جای‌گذاری شده که مجموعا پیشرفتی ۵۰ درصدی دارد.

ابراهیمی معتقد است که اگر روند اجرای این طرح با همین سرعت ادامه یابد و اعتبارات نیز تخصیص یابند، تا پایان سال ۱۴۰۲ مسئله آبگرفتگی در خیابان‌های اهواز برطرف می‌شود.

البته او در بخش دیگری از صحبت‌های خود یادآور شد که این به معنای انجام ندادن اقدامات ضربتی و کوتاه مدت برای جمع آوری آب‌های سطحی نیست و یک پایگاه پشتیبانی دارای پمپ‌های خودمکش دیزلی و لجن کش با هزینه ۴۰ میلیارد تومانی در حال فعالیت است.

هدر رفت باران به دلیل نبود طرح جمع آوری آب‌های سطحی

اگرچه برخی از مردم اعتقاد دارند همچنان روند اجرای طرح فاضلاب و طرج جامع جمع آوری آب‌های سطحی کند است، اما در همین حال برخی دیگر از شهروندان معتقدند که دستکم سرعت رفع آبگرفتگی خیابان‌ها نسبت به گذشته بهتر شده است.

شایان ذکر است که آبگرفتگی خیابان‌ها و تجمیع طولانی مدت آب برای تاسیسات شهری و زیر ساخت‌ها زیان بار است و همچنین موجب اختلال در سامانه حمل و نقل عمومی و تردد شهروندان می‌گردد.

افزون بر آن مسئله دیگر نیز هدر رفتن آب پاکیزه باران با آب‌های آلوده و فاضلاب در شهر اهواز است که از این زاویه نیز لازم است که شبکه روان آب مجزا برای آن تعریف گردد.

نیاز به شفافیت بیشتر در خصوص اقدامات عمرانی در اهواز

در سوی دیگر نیز کنده کاری و حفاری‌ها برای اجرای طرح فاضلاب و شبکه جامع آب‌های سطحی مشکلات جداگانه‌ای را برای مردم ایجاد کرده که در این خصوص پرویز حسینی معاون فنی و عمرانی شهرداری اهواز می‌گوید: اجرای این طرح که به صورت ضربتی در حال اجرا است باعث  آسیب های شده و ترمیم آن نیز بر عهده شرکت آبفا گذاشته شده است.

شهرداری اهواز همواره تاکید دارد که آسفالت حفاری‌های آبفا روی دوش همین شرکت است و آقای حسینی نیز تاکید دارد شهرداری پیگیری اقدامات عمرانی در این حوزه را دنبال می‌کند.

معاون فنی و عمرانی شهرداری اهواز با دفاع از آب و فاضلاب اهواز یادآور شد که «باید بپذیریم حجم کاری این شرکت زیاد است» علی رغم آنکه تذکرات فراوانی نیز برای آن‌ها صادر شده است.

البته او در خصوص حفاری‌های بر جا مانده از اقدامات شهرداری نیز گفت: پیگیری مشکلات در حال انجام است و معضلات همگی در حال پیگیری هستند.

پیشتر رضا امینی شهردار اهواز نیز گفته بود که تاکنون نزدیک به یک میلیون متر مربع عملیات آسفالت در مناطق مختلف اهواز اجرایی شده و برنامه این است که سالانه بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار متر مربع از خیابان‌های اهواز آسفالت شوند.

ماجرای فاضلاب اهواز و اجرای طرح آن مربوط به بیش از ۲ دهه است که در این بین نیز هزاران میلیارد تومان پول گم شده و یا در نهایت مشخص نشد که به چه سرنوشتی دچار شدند.

حالا و پس از گذشت مدتی از اجرای طرح‌های گسترده فاضلاب و طرح جامع جمع آوری آب‌های سطحی، کلانشهر اهواز به یک کارگاه ساخت و ساز تبدیل شده، اگرچه این مسئله نوید دهنده رفع مشکلات در این شهر را ‌می‌دهد، اما آنچه به نظر می‌رسد برای مردم تبیین نشده، هدف از این اقدامات و برطرف شدن مشکلات آن‌ها در بلند مدت است.

گزارش از ساسان ناصری زاده