مدت‌ها است که آلودگی هوا، دست از سر خوزستان برنداشته و حالا تنفس هوای "قابل قبول" هم برای خوزستانی‌ها به حسرت تبدیل شده چه برسد به "هوای پاک"!

زنگ خطر آلودگی هوا در اهواز و چند شهر دیگر خوزستان به صدا درآمده و نفس کشیدن در خوزستان به خصوص برای افرادی که بیماری‌های زمینه ای دارند، تقریبا سخت و غیرممکن شده است.

ماه‌ها است که تنفس هوای پاک نه تنها در اهواز بلکه در بسیاری از شهرستان‌های خوزستان به حسرت تبدیل شده‌ و ناخواسته، انواع آلاینده‌ها را نفس می‌کشند؛ این آلاینده‌ها احتمالا دیگر در ریه‌های خوزستانی‌ها جا خوش کرده‌اند.

 هر ساله ۲۹ دی‌ماه، روز ملی "هوای پاک" نامگذاری شده است؛ این روز به منظور ایجاد توجه و حساسیت بیشتر مردم و مسئولان به موضوع آلودگی هوا تعیین شده است. با توجه به اینکه کلید اصلی کاهش آلودگی هوا، مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین بخشی است این روز می‌تواند عامل مهمی برای ایجاد این مشارکت و هماهنگی بین بخشی باشد.

هر چند از ابتدای امسال اهواز و دیگر شهرهای خوزستان درگیر آلودگی بوده‌اند اما از آغاز فصل پاییز و با سردی هوا، هجوم  آلودگی به اهواز و شهرهای صنعتی خوزستان وخیم‌تر شد به گونه‌ای که بارها شهروندان به دلیل آلودگی هوا راهی بیمارستان‌ها شده‌اند.

مراجعه بیش از ۲۷ هزار و ۳۰۰ خوزستانی به مراکز درمانی در روزهای آلوده

دکتر حبیب حی‌بر معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در این خصوص یه ایسنا گفت: از ابتدای امسال تا ۲۰ دی‌ماه، در روزهای دارای شاخص آلودگی هوا، ۲۷ هزار و ۳۱۸ بیمار با مشکلات تنفسی و قلبی به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند.

وی افزود: ۳ هزار و ۴۲۹ بیمار از این تعداد بستری و ۲۳ هزار و ۸۸۹ نفر نیز سرپایی درمان شده اند.

هوای اهواز، بر مدار ناسالم

علیرضا آذریان کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از ابتدای امسال تا ۲۳ دی‌ماه، بر اساس شاخص کیفی هوای با ذرات با اندازه ۲.۵ میکرون، کلانشهر اهواز یک روز پاک، ۶۶ روز قابل قبول، ۱۰۴ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۲۴ روز ناسالم، هشت روز بسیار ناسالم و هشت روز خطرناک تجربه کرده است.

وی افزود: این در حالی است که در مدت مشابه در سال گذشته اهواز ۱۸ روز پاک، ۱۲۳ روز قابل قبول، ۵۵ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، شش روز ناسالم و یک روز بسیار ناسالم داشته است.

کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان گفت: بر اساس شاخص کیفی هوای با ذرات با اندازه ۱۰ میکرون نیز از ابتدای امسال تا ۲۳ دی‌ماه کلانشهر اهواز، هشت روز پاک، ۱۵۱ روز قابل قبول، ۹۴ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۲۰ روز ناسالم، شش روز بسیار ناسالم و ۱۹ روز خطرناک را تجربه کرده است این در حالی است که در مدت مشابه در سال گذشته، هفت روز پاک، ۲۳۰ روز قابل قبول، ۵۲ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، پنج روز ناسالم، دو روز بسار ناسالم و یک روز خطرناک داشته‌ایم.

آذریان در خصوص وضعیت آلودگی دیگر شهرهای خوزستان عنوان کرد: برای تعیین آلودگی هوا، اهواز را مبنا قرار می‌دهیم و معمولا شهرستان‌های دیگر به جز شهرستان‌های غیر صنعتی تابع وضعیت کلانشهر اهواز هستند.

وی بیان کرد: بر اساس داده‌های ذرات ۲.۵ میکرون، امسال روند روزهای آلوده افزایش داشته که این مساله به دلیل تغییرات شرایط جوی بوده است؛ در این مدت ایستایی، سکون و اینورژن جوی بیشتر بوده که موجب محبوس شدن هوای سرد زیر توده هوای گرم شد و شرایط و شدت اینورژن رقم خورد و عملا بار آلودگی ۲.۵ میکرون بالا رفته است.

آلودگی هوای خوزستان "تهدید کننده" شده است

کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان تصریح کرد: این روند مقایسه‌ای نشان می‌دهد تعداد روزهای پاک رو به افول رفته و روزهای قابل قبول نیز کمتر شده است. می‌توانیم بگوییم امسال شرایط آلودگی بر اساس ذرات ۲.۵ میکرون، "تهدید کننده" و زنگ خطری برای شهروندان بوده است.

آذریان عنوان کرد: در این شرایط اینورژن تشعشعی بیشتر بوده است؛ در این شرایط در زمان سرد شدن زمین بر اثر کمبود تشعشع، اینورژن رخ می‌دهد و معمولا شب‌ها این اتفاق می‌افتد. در طول روز به دلیل کمبود اشعه‌های خورشیدی و انرژی گرمایی باز هم چنین شرایطی رخ می‌دهد. شرایط ابرناکی و مه شرایط "بی در رو" هوا نیز که در شرایط تغییر فشار ایجاد می‌شود، می‌تواند به پایداری جو و تشدید آلاینده‌ها کمک کنند.

وی با اشاره به عوامل آلودگی اهواز تصریح کرد: تغییرات جوی جهانی و الگوهای هواشناسی در این زمینه تاثیرگذار است. در سال‌های گذشته در این حد پایداری نداشتیم اما با تغییرات اقلیمی، الگوها با بی‌نظمی روبه‌رو می شوند و آنچه در این شرایط بیشتر نمود پیدا می‌کند آلاینده‌های زمینه‌ای هستند که از گذشته وجود داشته‌اند. همه می‌دانند صنایع به ویژه صنایع مستقر در محدوده طرح جامع اهواز، آلودگی زمینه‌ای در اهواز ایجاد می‌کنند اما با یک سری فیلتراسیون شرایط بهتر شده است.

کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان در خصوص سیر صعودی آلودگی ۲.۵ میکرون گفت: شرایط اقلیمی که در خوزستان حاکم شده، موجب درگیر شدن آلودگی با سطوح بالای جوی و ایجاد شرایط "بی در رو" شده است. در چنین شرایطی درگیر شدن آلاینده‌ها با یکدیگر رخ می‌دهد و فرکانس‌های اقلیمی مختلفی موجب فعل و انفعالات شیمیایی و ایجاد آلاینده‌های ثانویه می‌شوند.

لزوم همکاری دستگاه‌های مختلف در اجرای بندهای هوای پاک

آذریان با اشاره به روز هوای پاک و لزوم اجرای قانون هوای پاک تصریح کرد: اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان تمام بندهای قانون هوای پاک را پیگیری می‌کند اما حوزه‌های مختلف نیز باید در امور زیست محیطی همکاری کنند. کسانی که در زمینه سوخت، بیابان‌زدایی و منابع طبیعی کار می‌کنند، شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی، سازمان جهاد کشاورزی و صنایع و معادن باید با کمک اداره‌کل حفاظت محیط زیست آلاینده‌های زمینه‌ای را کاهش دهند تا زمانی که شرایط اقلیمی خاصی در استان خوزستان حاکم می‌شود، انتظارات را برآورده کنند.

از پولن‌های گیاهی تا حریق تالاب‌ها و گرد و غبار؛ چالش‌های زیستی خوزستان

وی عنوان کرد: در سال‌های اخیر، خوزستان چالش‌های زیست محیطی متفاوتی داشته است؛ پولن‌ها و گرده‌های گیاهی، آتش‌سوزی تالاب‌های درون و برون مرزی، گرد و غبار با اندازه ۱۰ میکرون و آلودگی ذرات با اندازه ۲.۵ میکرون آلودگی‌هایی هستند که خوزستان با آن مواجه است.

آذریان افزود: برای مدیریت گرد و غبار اقدامات خوبی انجام شده اما برای کنترل دیگر آلاینده‌ها از جمله ذرات با اندازه ۲.۵ میکرون باید در زمان شرایط نامناسب جوی و اضطراری، محدود کردن فعالیت کارخانه‌ها و همچنین فیلتراسیون مناسب در میان مدت و بلند مدت در نظر گرفته شود.

کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان ادامه داد: فیلتراسیون مقوله پیچیده‌ای است؛ صنایع گام به گام در این زمینه جلو رفته‌اند و اکنون برخی صنایع شرایط بسیار بهتری نسبت به گذشته دارند اما انتظار می‌رود این صنایع در شرایط پایداری و ایستایی هوا، مدیریت شوند و در صورت تدوام این وضعیت، شرایط را به نُرم دلخواه برسانند.

وی با بیان اینکه نهادها و سیاست‌گذاران باید با سازمان حفاظت از محیط زیست همسو و همگام باشند، عنوان کرد: با توجه به شرایط جوی، باید کلیه صنایعی که بنا به ضرورت مجبور هستند از سوخت‌های سنگین استفاده کنند، تدابیر ویژه‌ای برای فیلتراسیون داشته باشند. از گذشه تاکنون یکی از عوامل آلوده‌کننده محیط زیست فعالیت فلرهای نفتی بوده است؛ برنامه خوبی برای خاموش شدن آتش فلرها پیش‌بینی شده است و امیدواریم به این سمت برویم که حتی یک مترمکعب از گازها هدر نرود و بارآلودگی کاهش یابد.

آذریان بیان کرد: آلودگی‌های زمینه‌ای از دیرباز وجود داشته‌اند اما الگوهای هواشناسی تغییراتی کرده‌اند و تطبیق دادن فعالیت‌ها با شرایط فعلی نیازمند عزم بیشتری است.

وی با اشاره به تاثیر فعالیت خودروهای فرسوده در آلودگی هوا تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط زیست نهادی است که دستورالعمل‌های قانون هوای پاک را اعلام می‌کند اما اینکه پلیس راهور و شهرداری در این خصوص چگونه اقدام می‌کنند مهم است.

خوزستان نیازمند الگوی خاصی از استاندارد آلودگی هوا است

آذریان درباره تعطیل نشدن اهواز و برخی دیگر شهرها در شرایط با بار آلودگی بالا، گفت: بحث تعطیلات شاید اثرگذار باشد اما اگر قرار است تعطیلی‌ها در خوزستان ادامه یابد نیازمند الگوهای خاصی از استاندارد هستیم و باید به سمت استانداردهای منطقه‌ای و محلی برویم در حالی که اکنون استانداردها کشوری هستند.

رفتار آلودگی در خوزستان، تصمیم‌گیری را مشگل می‌کند

کارشناس مسئول آزمایشگاه هوای اداره‌کل محیط زیست خوزستان افزود: امسال شرایط آلودگی با ذرات ۲.۵ میکرون به صورت مقطعی افزایش یا کاهش می‌یافت بنابراین عدم همگونی و رفتار این آلودگی در جو، موجب مشکل شدن تصمیم‌گیری‌ها شده است.

وی تصریح کرد: اداره‌کل حفاظت محیط زیست به عنوان محور کار، بند بند قانون هوای پاک را به افراد حقوقی دیکته می‌کند و گزارش‌های آن نیز موجود است اما به تحرک درآمدن چرخه قانون هوای پاک، مستلزم این است که از اهرم‌های اجرایی مناسب استفاده شود و با توجیه مناسب دست‌اندرکاران، گام‌های موثر برداشته شود تا همه چرخ‌های این قانون بچرخند.

اهواز در محاصره آلودگی شرکت‌های نفت و گاز

قاسم ساعدی رئیس مجمع نمایندگان خوزستان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص وضعیت آلودگی خوزستان اظهار کرد: کلانشهر اهواز جزو آلوده‌ترین کلانشهرهای کشور است و با توجه به فعالیت صنایع مادر، شرکت‌های نفت و گاز و شرکت‌های جانبی همیشه شرایط این شهر در حالت ناسالم قرار دارد.

وی افزود: فعالیت شرکت‌های نفتی غرب کارون و پالایشگاه‌ها موجب شده است در اکثر اوقات شهرهای جنوب و جنوب غرب خوزستان در شرایط ناسالم قرار بگیرند و بیماران قلبی و تنفسی دچار معضل شوند.

دو سوم شهرهای خوزستان در شرایط ناسالم قرار دارند

ساعدی گفت: امروزه دوم سوم شهرهای خوزستان در شرایط ناسالم قرار دارند و با اندک ایستایی هوا، نفس مردم گرفته می‌شود. سال به سال آلایندگی شهرهای مرکز، جنوب و جنوب غرب خوزستان در حال افزایش است و شرایط این شهرها از نظر آلودگی هوا بحرانی است.

سازمان حفاظت محیط زیست فقط قول می‌دهد

وی بیان کرد: متاسفانه سازمان حفاظت محیط زیست تنها قول می‌دهد و برخی اوقات نیز درصدهایی از حق آلایندگی شهرداری‌ها را تصاحب می‌کند اما تاکنون هیچ اقدامی برای بهبود وضعیت هوا انجام نشده است.

رئیس مجمع نمایندگان خوزستان گفت: این سازمان علیه شرکت‌های تولیدکننده اقدام حقوقی نمی‌کند و خود را ملزم نمی‌داند از محل این اعتبارتی که تصاحب می‌کند برای بهبود وضعیت هوا کاری کند.

ساعدی عنوان کرد: بحث کاهش آلودگی نیازمند عزم و اراده قوی نهادی‌های ذی‌صلاح است و با توجه به اشرافیت و شرح وظایف سازمان محیط زیست، این سازمان باید بر تولیدکنندگان آلایندگی اعم از صنایع یا خودروهای فرسوده نظارت و با آن‌ها برخورد کند.

کار حفاظت محیط زیست "تعارفی" است

وی تصریح کرد: متاسفانه همه چیز برای سازمان حفاظت محیط زیست مهم است جز حیات انسان‌ها. در هیچ جایی از کشور ندیدم این سازمان موثر واقع شده باشد. به جرات می‌گویم این سازمان فاقد جایگاه و شأنی است که در چارچوب علمی خود دارد. در کلانشهرهای کشور و جاهای دیگر نیز نتوانسته است حداقل اقدامات را محقق کند و فعالیت این سازمان بیشتر تعارفی است تا اقدام قانونی و حقوقی.

وی بیان کرد: مردم از این وضعیت ناراحت هستند اما این سازمان نتوانسته در خوزستان حداقل اقداماتی را انجام دهد تا برای مردم و مسئولان امر مشهود باشد.

مردم خوزستان هر روز درگیر پدیده‌های مختلف آلودگی‌اند

رئیس مجمع نمایندگان خوزستان گفت: خوزستان دچار پدیده‌های متفاوت آلایندگی است؛ گاهی ریزگردها، گاهی آلاینده‌های نفتی و دود پالایشگاه‌ها و گاهی دود غلیظی که  از سوی تالاب هورالعظیم به شهرهای خوزستان می‌آید چندین ماه نفس مردم خوزستان را می‌گیرد.

وی افزود: مردم خوزستان روزگار خوبی ندارند و هر روز با پدیده‌ای از آلودگی مواجه می‌شوند.

ساعدی عنوان کرد: در نتیجه برخی اوقات بیمارستان‌ها پر از بیماران دچار مشکلات تنفسی و قلبی می‌شوند و گاهی بیماران به مرکز استان اعزام می‌شوند. با این معضلات در طول سال مواجه هستیم. 

اثری از نهال‌کاری‌ها در کانون‌های گرد و غبار نیست

رئیس مجمع نمایندگان خوزستان در خصوص وضعیت کانون‌های گرد و غبار گفت: در سال‌های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ اعتباراتی برای مهار گرد و غبار در خوزستان در نظر گرفته شد و در صحرایی در اطراف امیدیه خوب کار کردند اما در نگهداری نهال‌ها اهمال‌کاری شده است.

وی افزود: در تپه‌های شنی در غرب دشت آزادگان نیز مالچ‌پاشی شده که مفید واقع نشده است. نگهداری از این پروسه انجام نشده است و امروز اگر به امیدیه سری بزنیم ممکن است اثری از نهال‌کاری‌های انجام شده نبینیم.

ساعدی بیان کرد: این شرایط به این دلیل است که اداره‌کل منابع طبیعی خوزستان به درستی از نهال‌ها محافظت نکرده است و کارهایی که انجام داده برای رفع تکلیف بوده‌اند.

قول "نفتی‌ها" هم در حد حرف بود

وی تصریح کرد: نفتی‌ها نیز تالاب هورالعظیم را خشک و آن را به کانون ریزگرد داخلی تبدیل کردند. بعد از آن مقرر شد باید حداقل کمربند سبز در جنوب غرب خوزستان در منطقه جفیر ایجاد کنند تا حداقل به سالم‌سازی هوا کمک شود اما شرکت نفت این کار را انجام نداده است. این موضوع هم در حد حرف بوده و نفتی‌ها زیر بار این کار نرفته‌اند.

مازوت‌سوزی پدیده جدیدی نیست

رئیس مجمع نمایندگان خوزستان در خصوص مازوت‌سوزی در اهواز تصریح کرد: پالایشگاه‌های خوزستان از گذشته از سوخت مازوت استفاده می‌کردند و این موضوع پدیده جدیدی نیست. تقریبا سیاست دولت، وزارت نیرو و وزارت نفت تامین خوراک غیرمازوت است و قدم‌های خوبی در این زمینه برداشته شده است.

وی افزود: در کمیسیون انرژی، بهینه‌سازی و حذف سوخت مازوت از پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها در دستور کار است و در آینده نه چندان دور در بیشتر نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها از خوراک گاز یا سوخت‌های دیگر بر اساس علم و فناوری جدید استفاده می‌کنند و مازوت از گردونه کار خارج می‌شود.

ساعدی بیان کرد: خوزستان استان صنعتی و قلب تپینده صنعت و انرژی کشور است و گام‌های رو به جلویی در زمینه توسعه صنایع پایین دستی و صنایع مادر این استان برداشته شده است. با افزوده شده شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها و توسعه بخش‌های صنعتی و تولیدی خوزستان، یقینا میزان آلودگی افزوده خواهد شد اما با استفاده از فناوری جدید در عرصه علم انرژی، می‌توانیم امیدوار باشیم که فناوری‌های جدید مورد استفاده قرار بگیرند و متناسب با توسعه صنعت، توسعه استفاده از سوخت قابل قبول به جای مازوت انجام شود.

به گزارش ایسنا، "هوای پاک" یکی از نخستین حقوق اولیه برای ادامه حیات انسان‌ها و از شاخص‌های توسعه پایدار کشورها است اما خوزستانی‌ها از این حق اولیه محروم هستند و روز به روز هوای آلوده‌تری را نفس می‌کشند.

امسال روزهای آلوده خوزستان به وضوح بیشتر شده و این سوال ذهن شهروندان را درگیر کرده است که آیا کاری برای داشتن هوای سالم‌تری انجام می‌شود؟

همه می‌دانند هوای پاک را نمی‌توان خرید اما می‌توان آن را ساخت اما گویا نه تنها کاری برای داشتن هوا پاک در خوزستان نشده بلکه روز به روز آلودگی این استان بیشتر شده و خوزستانی‌ها محکوم‌اند به نفس کشیدن این هوا و این سوال در ذهن تک تک خوزستانی‌ها وجود دارد که آیا روزی می‌رسد که این شرایط تغییر کند؟