استاد تمام گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه متاسفانه حرکت به سمت انتقال‌های جدید آب از سرشاخه‌های کارون هنوز متوقف نشده است، گفت: اگر مدیریت صحیح از طرف حکمرانی آب بر توزیع آب انجام نشود، استان پایین دست که خوزستان است بیشترین ضرر را می‌کند.

دکتر مهدی قمشی در نشست نقدی بر منابع و مسائل آب در خوزستان که امروز (۷ آذرماه) در دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، اظهار کرد: ما در کشورمان به طور کلی در حکمرانی آب مشکل داریم؛ سال‌های سال است در دنیا، حکمرانی آب از سمت حمکرانی مطلق شیفت داده شده است و حکمرانی سرزمینی یا حکمرانی آب به سمت حکمرانی خوب تغییر ماهیت داده است.

به گزارش ایسنا، وی افزود: منظور از حکمرانی خوب، نوع حکومت نیست بلکه بحث نحوه انجام کار است. بحث ما سیستم بروکراتیک نیست بلکه این است که در مدیریت خوب آب، از حمکرانی یک‌تنه باید به حکمرانی مشارکتی حرکت کنیم. 

ضرورت تغییر حکمرانی آب

استاد گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: مفاهیم مدیریت یا حکمرانی آب مثل حفظ آب، نقش ذی‌نفعان در تصمیم‌گیری، سیاست بهره‌وری و صرفه‌جویی و... می‌توانند حکمرانی موجود را به سمت حکمرانی خوب شیفت دهد. در حکمرانی خوب، به سمت رهبری اخلاق‌مدار می‌رویم و از حکمرانی تمرکزگرا خارج می‌شویم.

وی افزود: در این نوع حکمرانی، محیط زیست نقش بسیار اساسی پیدا می‌کند و در این مفهوم، آب در مرحله اول نقش اکوسیستمی دارد. در خصوص آب، ما با سیستمی کلاسیک و قدیمی پیش می‌رویم در حالی که باید از بخشی‌نگری به سمت فرابخشی نگری پیش برویم.

اطلاعات سد گتوند قفل شده است

استاد تمام گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در حکمرانی خوب آب، پاسخگو کردن مدیریت آب بسیار اهمیت پیدا می‌کند؛ چیزی که کمتر می‌بینیم. منظور از این پاسخگو بودن، شفافیت است در حالی که اکنون اطلاعات سد گتوند همه جا قفل شده است.

قمشی افزود: ما مساله سد گتوند را داریم؛ وضعیت این سد داشت رصد می‌شد که ببینیم وضعیت انحلال (نمک) در آن چطور است و ما در خوزستان به عنوان ذی‌نفعان پایین دست باید چه خاکی بر سر خود بریزیم اما بعد از چند سال اول، اطلاعات این سد قفل شد. مثلا در طرح غدیر چرا برخی مسائل شفاف نمی‌ شود؟

این استاد تمام سازه‌های آبی گفت: در حکمرانی خوب، دسترسی برای تصمیم‌سازان و عموم مردم باید موثق باشد و شفاف شود. شفاف‌سازی عنصر بسیار مهمی است. تصمیم‌سازی نیز باید مشارکتی باشد و مدیریت آب از سمت تامین آب به مدیریت تقاضا و کنترل مصارف تغییر کند. در مدیریت آب، باید از یک سازمان تخصصی بسته که اکنون بسته‌تر نیز هست، به سمت سازمان چند تخصصی پیش برویم. باید از سازمانی که با هزینه سنگین بر جامعه و محیط زیست حرکت می‌کند، به سمت تعادل‌بخشی در مصرف آب و توسعه پایدار برویم.  

وی یادآور شد: اولین مشکل خوزستان این است که منابع آب استان، منابع سطحی است و دیده می‌شود و وضعیت آب، علی‌رغم تمام استان‌های کشور است و در بقیه کشور منابع آبی، آب‌های زیرزمینی است و دیده نمی‌شود و همین، اشکال ایجاد کرده است. 

انتقال آب، بزرگ‌ترین ظلم در حق خوزستان و حوضه کارون بزرگ

وی ادامه داد: مساله بعد، انتقال بین حوضه‌ای است؛ مجموعا شاید ۲۳ تا ۲۴ درصد باشد اما ۷۰ تا ۸۰ درصد انتقال بین حوضه‌ای به خوزستان و سرشاخه‌های کارون و دز برمی‌گردد که در حال سوراخ سوراخ کردن این سرشاخه‌ها و انتقال آب آن‌ها به سمت فلات مرکزی هستیم و این بدترین ظلم به خوزستان و استان‌های حوضه کارون بزرگ است.

استاد تمام گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: متاسفانه حرکت به سمت انتقال‌های جدید هنوز متوقف نشده است.

قمشی افزود: سومین مشکل این است که همه آبراه‌های قابل تغذیه، در پایین دست هستند و این مشکل اساسی است. اگر مدیریت صحیح از طرف حکمرانی آب بر توزیع آب انجام نشود، استان پایین دست که خوزستان است بیشترین ضرر را می‌کند. مشکل بعدی، پایین بودن راندمان و بهره‌وری است که در همه کشور وجود دارد و باید راجع به آن فکر کنیم. مشکل پنجم نیز عدم مدیریت پساب است.  

سد چم‌شیر لرزه بر خوزستان انداخته است

این استاد تمام دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در بالا دست رودخانه زهره سد چم‌شیر را داریم که لرزه بر حوضه استان خوزستان انداخته است. سدهای مارون در حوضه مارون، سد خرسان در حوضه کارون و انتقال بین حوضه و استفاده بیش از حد از کرخه را داریم. همین الان حق‌آبه هورالعظیم که باید حدود یک و نیم میلیارد مترمکعب باشد، به جز سال ۹۸  که سیلاب رخ داد، در بقیه سال‌ها هیچ وقت تامین نشد و این در حالی است که تمام حق‌آبه‌ها مشخص است.

وی با اشاره به مشکلات مدیریت آب بیان کرد: برنامه‌ریزی از بالادست به پایین دست انجام می‌شود و نقش دستگاه‌های متولی، کمرنگ یا هیچ است، علی‌رغم اینکه حق‌آبه از طرف دولت اعلام شده است. مشکل کشور و استان، اثراتی است که در برداشت آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطح داریم.

استاد تمام گروه سازه‌های آبی دانشگاه شهید چمران خوزستان گفت: با برنامه‌هایی که در بالادست خوزستان چه خواسته و چه ناخواسته دنبال می‌شود، چشم‌انداز خوبی برای خوزستان متصور نیستم و تغییری حاصل نشده است.