هنرمندی که میتواند شکوه حقیقت و زیبایی دین حمایتکنندهای چون اسلام را به زنان نشان دهد با تراشیدن موی سر، با کشف حجاب و با عریانی درصدد است که نشان دهد آزاد شده و تمام رنجهای زن ایرانی از دین پیامبر رحمت الهی است، پیامبری که رسالتش با نجات دختران از گورهای جاهلیت آغاز شد، پیامبری که میگوید زن میتواند به طفل نوزادش شیر ندهد و حتی اگر مایل بود برای شیر دادنش هزینه بگیرد! پیامبری که خداوند به او دختری بخشید و او آن را «خیر کثیر» نامید و حال یک هزار و چند صد سال بعد، قرآن همین پیامبر مهربانیها به نام هنر و هنرمند و به کام شیاطین، به آتش کشیده میشود.
امیر طرفیانی، مستندساز و هنرمند خوزستانی میگوید: «وقتی اینها میآیند قرآنی را که میلیاردها انسان آن را قبول دارند میسوزانند دیگر کاری به حجاب ندارند، اینجا حجاب یک بهانه است و اصل نظام نشانه رفته، در واقع، خواستهی آنها چیز دیگری است.» او معتقد است که هنرمندان در نشان دادن حجابی که سالها قبل از ظهور اسلام وجود داشته به مغلطه افتادهاند و رنج ما ریشه در جاهلیت جدید این قشرِ باصطلاح خودفرهیختهپندار دارد. آنچه در ادامه میخوانید مشروح این گفتوگوی صریح و چالشبرانگیز است.
فارس: ارزیابی شما به عنوان یک هنرمند و فعال عرصه رسانه از اغتشاشات اخیر چیست؟
طرفیانی: وقتی آن کلیپ را دیدم که فریاد میزدند «بسیجیه، بزندیش!» عملا یک سالی را که درگیر مستند بالا بمان بودم در ذهنم تکرار شد، چرا که سوژهی مستندم بچههایی بسیجی بودند و داشتند در صعبالعبورترین نقاط کوهستانی خوزستان برای آب رساندن به عشایر و لولهگذاری کوه تلاش میکردند، این ارادهی خدمت به مردمِ بسیجیها آن هم در چنین شرایطی برای من به عنوان کسی که از لنز دوربینش به تماشایشان نشسته بود بسیار جالب بود، بعد در نقطه مقابل، اغتشاشگرها فریاد میزنند «بسیجیه، بزنیدش!»، آقا به این بسیجیها باید گل داد، باید به آنها خداقوت گفت.
همان دخترهای اعتراضگر اگر کسی در خیابان مزاحمشان شود، اگر بین مردم یک بسیجی بود، بیشتر به او میگوید بیا کمکم بده، چرا؟ چون بسیجی از زن و عدالت دفاع میکند.
یا اصلا در همین دوران کرونا، بسیجیها بودند که جهادی به دل خطر در قرنطینهی بیمارستانها زدند، به بیماران بدحال کرونایی آب و غذا دادند، کنارشان بودند و حتی خیلی عذر میخواهم بازگو میکنم اما تمیزشان نیز میکردند؛ بسیجیها بودند که وقتی جنازهی عزیزانمان روی زمین مانده بود به سردخانهها منتقلشان کردند و غسل و کفنشان کردند، و حالا همین بسیجیها را میزنند!
فارس: چه کوتاهیهایی در عرصه هنر و رسانه طی سالهای گذشته صورت گرفته که مردم تا این حد سلبریتیزده و سلبریتی پرست شدهاند؟
طرفیانی: من تعجب میکنم از سلبریتیهایی که آنقدر ادعای دفاع از حقوق زنان و آزادی انتخاب دارند، چرا واکنشی به کشیده شدن چادر از سر آن دختر در جمع اغتشاشگران نداشتند؛ دیدن این صحنه قلب هر انسان آزادهطلبی را به درد میآورد، باور کنید این کشیدن حجاب اگر در جای دیگری اتفاق میافتاد قطعا با برخورد سختتر و جدیتر مواجه میشدند.
البته یک نکته را صریح خدمتتان عرض کنم، ما در خیلی از فیلمها و سریالهایمان متاسفانه نقش چادری، آن زن بدقیافه، بداخلاق یا بدبخت بود که قطعا در درازمدت اثر منفیاش را بر اذهان عمومی گذاشت.
اگر ما بیشتر دقت کنیم که جایگاه هنر و هنرمند در این برههها چه میتواند باشد، به این مسئله میرسیم که بعد از انقلاب تا به الآن ما هیچوقت نیامدیم به ارزش واقعی حجاب به واسطه هنر پی ببریم، نیامدیم یک سریال خوب بسازیم، نیامدیم یک فیلم سینمایی متفاوت بسازیم و حجاب را حداقل به قشر نوجوان بیشتر بفهمانیم. دختری که تازه میخواهد حجاب داشته باشد دلیل کارش را نمیداند، بیشتر میگوید چون مادرم حجاب داشته، مادرش هم میگوید چون مادرش حجاب داشته! نیامدیم یک دلیل منطقی بیاوریم. نیامدیم به او تاریخ را بگوییم که در قوم یهود چه حجابی که نداشتند، تا حدی که اگر کسی آنها را ببیند و نداند یهودیاند گمان میکند مسلماناند، نیامدیم از اصالت حجاب در ایران قبل از ورود اسلام بگوییم، در حالی که میتوان به واسطه هنر تمام این حرفها را زد و حضرت آقا میفرمایند: «هر چیزی به واسطه هنر پیاده شود ماندگار است» هرچند ما بهرهای از هنر برای تبیین حجاب نبردهایم.
مخاطب باید با اشتیاق خودش جذب حجاب و عفاف شود و این اشتیاق را ما متاسفانه به وجود نیاوردیم تا جذب رغم بخورد.
فارس: متاسفانه به همت رسانههای معاند، دودستگی در جامعه در حال ریشهپراکنی است، موضع شما به عنوان کارگردان و هنرمند به این مسئله چیست؟
طرفیانی: من فرزند انقلابم، به قول معروف شاید سِنمان قد ندهد اما نوهی انقلاب که هستیم و هنر انقلاب است که من را به واقعیتها علاقهمند کرده. هنر انقلاب در من به جوش آمده، اینکه میبینید آثاری میسازیم و کار جلو میرود، خود را مدیون انقلاب میدانیم. اما در عجبم که چرا بعضی از سلبریتیهایی که نان سفرهی هنر انقلاب را خوردند چطور بر علیه انقلاب کار میکنند، حقیقتا برای من عجیب است.
شما نگاه کنید، آقا سید مرتضی آوینیِ عزیز دل ما، قبل از انقلاب یک دیدگاه هنری داشت و بعد از اینکه با بانی این انقلاب و علمدار آن، امام خمینی (ره) آشنا میشود اصلا دیدگاهش تغییر میکند و میگوید «من تازه بیدار شدم» ما واقعا مدیون این انقلابیم و بر خودم واجب میدانم که از آن عزیزانی که در عرصه هنری و فرهنگی فعالند بخواهم که به مقوله حجاب ورود کنند.
در مقولهی حجاب، شما نگاه کنید، عمده فعالیت هنری ما خلاصه شده در اینکه حدیث بگوییم، یا اینکه پوستری طراحی شود با این محوریت که بیحجاب بد است و باحجاب خوب! در حالی که به قول حاج قاسم آن دختر و خواهری که موهایش مشخص است هم فرزند این وطن است، متاسفانه نیامدیم با مکارم اخلاق پیغمبری جلو برویم که بدحجابها نیز جذب حجاب شوند.
فارس: ارزیابی شما نسبت به خشونتطلبیهای اغتشاشگران چیست؟ و چرا پرچم تجزیهطلبی را علم کردهاند؟
طرفیانی: وقتی اینها میآیند قرآنی را که میلیاردها انسان آن را قبول دارند میسوزانند دیگر کاری به حجاب ندارند، اینجا حجاب یک بهانه است و اصل نظام نشانه رفته، در واقع، خواستهی آنها چیز دیگری است. آنها میخواهند نظام را سرنگون کنند و از جایی شروع میکنند که احساسات مردم با آنها همسو شود. ما ایرانیها مردمی احساساتی هستیم و آنها خوب بلدند چطور احساسات ما را جریحهدار کنند و با استفاده از این فضا دوگانگی در کشور ایجاد میکنند.
اما چرا اینها به فکر تجزیه میافتند؟ چون ما همهی استانها در کنار یکدیگریم و وقتی متحد باشیم یارای دست وپنجه نرم کردن را با ما ندارند پس بهترین راه چاره تجزیه و جدا کردن ماست.
فارس: رسانه تا چه حد میتواند اعتراضات مردمی را به اغتشاشاتِ پشتیبانی شده تبدیل کند؟ و جایگاه هنر و هنرمند در این برهههای حساس چیست؟
طرفیانی: در مقولهی حجاب و در مبحث رسانه ما بیشتر در فضای پدافندی پیش رفتیم تا آفندی، یعنی قبل از اینکه دشمن بخواهد اقدامی در رابطه با حجاب داشته باشد ما باید دخترانمان را طوری بیمه کنیم که هر اندازه دشمن هجوم بیاورد دخترانمان محکم و معتقد بایستند و بگویند این حجاب انتخاب و اعتقاد ماست و صرفا انتخابی نسل اندر نسل نیست.
رسانهها اگر درست کار نکنند میتوانند اثر بدی را بر اغتشاشات بگذارند و متاسفانه باید قبول کرد که رسانههای معاند در این مقوله پیش رفتهاند و نیاز به تلاش جدی، متعهدانه و تخصصی رسانههای ملیست.