بررسی استمرار وقوع پدیده ریزگرد در استان نشان می‌دهد که این پدیده علاوه بر تاثیرات مخربی که بر روی سلامت جسمی و روانی شهروندان می‌گذارد، بیماری‌های تنفسی و ریوی را نیز بر آن‌ها تحمیل کرده و هزینه‌های استان را در حوزه‌های بهداشت و سلامت، اقتصاد، محیط‌زیست و امور اجتماعی بالا برده است.
زیان‌های اقتصادی گردوغبار
کوهسار خالدی استادیار دانشگاه آزاد کرمانشاه در مقاله‌‌ای علمی خود تحت عنوان زیان‌های اقتصادی طوفان گرد و غبار بر استان‌های غربی ایران( ایلام، خوزستان و کرمانشاه) می‌گوید: در سال 1388 هر یک روز تعطیلی در اثر گرد و غبار بر مبنای «ارزش افزوده‌ی استانی»، 142 میلیون دلار و بر مبنای «متوسط ارزش افزوده‌ی کشوری»، 66 میلیون دلار، مجموعا بر اقتصاد سه استان زیان وارد کرده است، علاوه بر این میزان مصرف آب در روزهایی که با پدیده گرد وغبار مواجه بودیم 25 درصد افزایش پیدا می‌کند.
این در حالی است با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری در دولت یازدهم و دادن ماموریت دادن به دولت مبنی بر اینکه به داد خوزستان برسند و معضل ریزگردها را حل کنند، دولت وقت بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1400 که نسبت به سال 99 حدود 590 میلیارد تومان افزایش یافته بود و مقرر شده بود این بودجه در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی و موافقت شورای نگهبان، به یک هزارو 228 میلیارد تومان برسد را حذف و بودجه ریزگردها را صفر کرد.
در بین سال‌های 1396 تا 1400 نیز حدود دو هزارو 700 میلیارد تومان به عنوان بودجه مقابله با ریزگردها به استان خوزستان اختصاص داده شد که حدود 53 درصد این مبلغ به وزارت جهاد کشاورزی، 17 تا 18 درصد وزارت نیرو و 7تا 8 درصد به سازمان حفاظت محیط زیست پرداخت شد.
هدر دادن بودجه ریزگردها در خوزستان
اما بررسی‌های میدانی خبرنگار فارس نشان می‌دهد در حاضر دو سوم نهال‌هایی که در کانون‌های اطراف ماهشهر کاشته شده‌اند از بین رفته و مسوولان امر برای رفع تکلیف این کار را انجام داده و اعتبارات مربوط به ریزگردها در حوزه‌های دیگری صرف شده است.
قاسم ساعدی نماینده مردم دشت‌آزادگان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به آخرین وضعیت کنترل کانون‌های گرد و غبار در استان، اظهار کرد: در ظاهر در بودجه‌های دوره دهم مجلس و لایحه بودجه دولت‌های گذشته، اعتبارات خوبی برای مهار کانون‌های داخلی خوزستان و برخی دیگر استان‌ها لحاظ شده بود و به همین منظور در بیابان‌های ماهشهر و امیدیه نهال‌کاری و در تپه‌های شنی دشت‌آزادگان مالچ‌پاشی انجام شد اما این پروژه‌ها رها شده است.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلاتی که گریبان استان و کشور را گرفته است، نبوده نظارت بر پروژه‌ها است، افزود: دولت در چند سال گذشته برای مهار کانون‌ها، نهال‌کاری کرد و البته اعتبارت سنگینی از بیت‌المال و بودجه کشور در این خصوص خرج شد اما تا کنون این پروژه‌ها متولی خاصی نداشته‌اند.
نماینده مردم دشت‌آزادگان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه نظارت پنج ساله بر نهال‌کاری‌های صورت گرفته لازم بود، گفت: نهال‌های کاشته شده باید به صورت مستمر آبیاری و جلوی تخریب گرفته شود که برای این کار به نگهبان، آبدار و کارشناسان متخصص نیاز است.
بودجه ریزگردها صرف هزینه‌های جاری و پرسنلی شده است
ظهیر حیدری نژاد کارشناس منابع آب ایران در این رابطه می‌گوید: در هشت سال دولت قبل بودجه‌های لازم برای مقابله با گرد و غبار برای سازمان‌های مسئول در نظر گرفته شد که باید دید این بودجه‌ها کجا مصرف شده است و چرا سازمان‌ها به وظیفه خود درست عمل نکردند؟
وی افزود: طبق قانون سازمان‌های مسئول در مقابله با گردوغبار مشخص‌شده و بودجه‌های لازم را دریافت کرده‌اند اما مشخص نیست کجا مصرف‌شده است و گاه صرف هزینه‌های جاری و پرسنلی دستگاه‌ها شده است.
بر اساس این گزارش، بخش بزرگی از گردو غبارهای خوزستان ناشی ازکانون‌های طبیعی بوده و بر خلاف گرد و غبار تولید شده توسط بیابان‌ها، ناشی از ساخت‌و‌سازهای بی‌رویه، از میان بردن پوشش گیاهی کافی، ندادن حق‌آبه تالاب‌ها توسط وزارت نیرو و خشک شدن متعاقب آن‌ها، تخریب زمین‌ها و نابود کردن منابع آبی از طریق زدن سد سازی‌های بی‌رویه بوده و کانون‌های گرد و غبار جدیدی را به وجود آورده است.
لزوم توقف طرح‌های انتقال آب
به گزارش خبرگزاری فارس، بنابراین یکی مهمترین راهکارهای مقابله با ریزگردها، احیای طبیعت، اقتصاد کشاورزی و دامداری خوزستان، توقف طرح‌های انتقال آب در حوضه‌های آبریز کارون و دز و همچنین تجدید نظر در اجرای 37 پروژه سدسازی در حوزه آبریز کرخه است.
بر همین اساس انتظار می‌رود سیاست‌های دولت و به تبع آن وزارت نیرو در خصوص منابع آبی استان تغییر و با تقلیل حقابه 32 میلیارد مترمکعبی استان خوزستان از حوضه‌های سه گانه کرخه، دز و کارون و زهره جهت احیای زاینده رود و کشاورزی استان اصفهان به 10 میلیارد مترمکعبی تبعات اجتماعی را به خوزستان تحمیل نکنند.
مسأله مهم دیگری که بسیار حائز اهمیت است این است که با توجه به درگیری مستمر استان خوزستان به پدیده گردوغبار و بار اقتصادی که این پدیده به دولت تحمیل می‌کند انتظار می‌رود بودجه مقابله با ریزگردها در استان خوزستان ویژه و مجزا از استان‌های دیگر باشد.
