مهم‌ترین گلوگاه ترانزیتی شمال ـ جنوب کشور با احداث آزادراه خرم‌آباد ـ پل زال از امنیت و کاهش مسافت بسیار بالایی برخوردار شد، اما این روزها ریزش و رانش‌های پی‌درپی نفس گران‌ترین آزادراه کشور را گرفته است.
آزادراه خرم‌آباد - پل زال به طول 104 کیلومتر و با صرف هزینه 750 میلیارد تومان با مشارکت 50 درصدی بخش خصوصی در سال 89 احداث شد. این آزادراه دارای حدود 25 کیلومتر تونل، سه کیلومتر پل دره‌ای و 14 دستگاه تونل دوقلوست که برای ساخت آن بیش‌از 40 میلیون مترمکعب عملیات کوه‌بری انجام شده‌است.
آزادراه خرم‌آباد - پل زال که به‌‌عنوان گلوگاه شاهراه ترانزیتی شمال به جنوب کشور در حدفاصل شهر خرم‌آباد- اندیمشک است با هدف افزایش امنیت، کاهش تصادف و زمان سفر، صرفه‌جویی سالانه 400 میلیارد ریال در مصرف سوخت و کاهش 60 کیلومتری طول آزادراه نسبت به مسیر قدیمی خرم‌آباد- پلدختر- اندیمشک احداث شده‌است.
این آزادراه که عنوان گران‌ترین آزادراه کشور را نیز یدک می‌کشد از زمان بهره‌برداری تاکنون هنگام وقوع حوادثی هم‌چون بارندگی‌های شدید، سیلاب و زلزله به‌دلیل نوع خاک و بافت منطقه با ریزش و رانش صخره و کوه‌های حاشیه آزادراه مواجه بوده‌است، زیرا این منطقه از مناطق مستعد رانش محسوب می‌شود و وقوع این حوادث بارها منجر به مسدودشدن محور ترانزیتی شمال - جنوب شده‌است.
گرچه نمی‌توان منکر برکات این آزادراه و نقش مهم آن در توسعه اقتصادی استان لرستان شد، اما وقوع سیلاب و اتفاقات اخیر که منجر به مسدودشدن آزادراه شد، زنگ خطر و هشداری جدی برای چاره‌اندیشی اساسی درخصوص رفع مشکلات مربوط با مشارکت دولت و بخش خصوصی‌ست.
ایستگاه عوارضی جانمایی مناسبی دارد
عباس شرفی مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان با اشاره به اینکه آزادراه خرم‌آباد- پل زال در مالکیت بخش خصوصی‌ست، به تسنیم گفت: وقتی که در طول سه ساعت با بارش شدید و 130 میلی‌متری باران مواجه می‌شویم وقوع سیل و تخریب دور از انتظار نیست.
وی افزود: بارش‌های سنگینی در کیلومتر 90 و محدوده پاعلم پلدختر داشتیم که منجر به تخریب بین تونل‌های کیلومتر 90 شد، اما خوش‌بختانه ظرف این مدت کوتاه اقدامات خوبی در آن محدوده انجام و باند اندیمشک به سمت خرم‌آباد بازگشایی شده‌است، هم‌چنین باند خرم‌آباد به‌سمت اندیمشک هم در حال رفع مشکل است.
شرفی با اشاره به اینکه ظرف چند روز آینده عبورومرورِ دوباره در مسیر مربوط برقرار می‌شود، بیان کرد: برخی به جانمایی ایستگاه عوارضی ایراد وارد می‌کنند، در حالی که بنده معتقدم ایستگاه عوارضی جانمایی مناسبی دارد و باید از هر طرف حدود یک کیلومتر دید وجود داشته باشد، در این ایستگاه عوارضی از هر طرف حدود یک کیلومتر دید برای راننده وجود دارد.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان عنوان کرد: اگر جابه‌جایی انجام شود، به‌سمت خرم‌آباد به تونل‌ها برخورد می‌کنیم و به‌سمت اندیمشک نیز با رأس و قوس‌ها مواجه می‌شویم که مکان مناسبی برای استقرار ایستگاه عوارضی نیست.
عبور 70 درصد از آزادراه از مسیر کوهستانی
وی خاطرنشان کرد: 70 درصد آزادراه خرم‌آباد- پل زال از مسیر کوهستانی عبور کرده و دارای 28 تونل است که وجود این‌ها نشانگر صعب‌العبور و کوهستانی بودن مسیر است.
شرفی با اشاره به آزادراه‌هایی هم‌چون یزد و اصفهان و کویری بودن مسیر ساخت و کم بودن مشکلات پیشِ روی آن‌ها، افزود: آزادراه خرم‌آباد به‌سمت اندیمشک از زمان ساخت تاکنون، دولت و بخش خصوصی هزینه‌های بسیاری را برای آن متحمل شده‌اند و قطعاً نگهداری آن هم نسبت به سایر آزادراه‌های کشور متفاوت است.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان عنوان کرد: ما در سیلاب سال 98 در جاهایی که آزادراه و جاده نداشتیم هم شاهد رانش‌های بسیار سنگینی بودیم و بیش‌از 400 نقطه در این استان دچار رانش شد که این امر گواه استعداد بالای رانش و ریزش در لرستان است.
وی ادامه داد: نمی‌توان انکار کرد که برای کنترل این رانش‌ها و ریزش‌ها نیاز به تمهیدات مناسبی از قبیل درخت‌کاری و افزایش پوشش گیاهی هستیم و تحقق این امر نیاز به ورود جدی همه دستگاه‌های ذیربط را دارد.
50 میلیارد تومان اعتبار برای ساخت هر یک کیلومتر تونل
شرفی با بیان اینکه امروزه ساخت تونل و ابنیه‌های فنی و دیوارهای حائل نیاز به هزینه‌های هنگفتی دارد، تصریح کرد: برای ساخت هر یک کیلومتر تونل به رقمی در حدود 30 تا 50 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که وقتی هزینه صرف‌شده برای این آزادراه را با سایر آزادراه‌های کشور مقایسه می‌کنیم، طبیعی‌ست که رقم دریافتی عوارضی هم متفاوت باشد.
وی عنوان کرد: وقتی یک آزادراه از مسیر کوهستانی عبور می‌کند، قطعاً هزینه ساخت و هزینه نگهداری بالایی هم باید صرف آن شود، ضمن اینکه سرمایه‌گذار این آزادراه هم تاکنون درخواستی از دولت نداشته‌است.
مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای لرستان بیان کرد: مسئولان آزادراه تلاش می‌کنند سطح سرویس خوبی را به رانندگان و ترددکنندگان این محور ارائه دهند، اما بهتر است در برخی نقاط روشنایی ایجاد شود تا رانندگان با مشکلات کمتری مواجه شوند.
وی گفت: مردم حق دارند که از رفاه و سطح سرویس بهتری برخوردار باشند و قطعاً چنانچه دولت و بخش خصوصی یاری کنند و آزادراه‌های ایجاد شده استان لرستان را مجهز به سیستم‌های روشنایی نمایند، هم راهداران سرویس‌دهنده و هم مسافران مسیر رضایتمندی بیشتری خواهند باشند.
لزوم به‌کارگیری مشاوران کارکشته برای مطالعات اساسی آزادراه
سرهنگ مرتضی دالوند رئیس پلیس راه لرستان نیز در این باره اظهار داشت: آزادراه خرم‌آباد- پل زال نعمتی برای مردم این استان و کشور است، چرا که نقش مهمی در کاهش مسیر، کاهش مصرف سوخت و کاهش بار ترافیکی دارد.
وی با اشاره به بافت نامناسب منطقه افزود: این امر ربطی به نامناسب بودن آزادراه ندارد، این منطقه یکی از مناطق رانشی لرستان محسوب می‌شود و نوع خاک و بافت آن به‌گونه‌ای‌ست که با وقوع حوادثی از قبیل سیل و زلزله، دچار رانش و ریزش می‌شود.
سرهنگ دالوند عنوان کرد: باید تجهیزات قوی‌تر و بیشتری در منطقه به‌کار گرفته شود و تا رفع کامل مشکلات، نظارت بیشتری با به‌کارگیری نیروهای بیشتر در این مسیر اعمال شود.
رئیس پلیس راه لرستان گفت: به‌نظر می‌رسد نیاز است که مطالعات اساسی‌تری درخصوص وضعیت آزادراه خرم‌آباد- پل زال انجام شود و مشاوران کارکشته‌تری برای رفع اساسی مشکلات آن به‌کار گرفته شوند.
وی بیان کرد: باید علت ریزش‌های مکرر مسیر بررسی و مشاورین طرح‌های مناسبی ارائه دهند و اقدامات لازم و اساسی در سطح ملی و کلان برای این آزادراه مهم کشور انجام شود.
مسیر آزادراه خرم‌آباد- پل زال با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی شمال به جنوب کشور محسوب می‌شود و روزانه خودروهای سبک و سنگین بسیاری از این محور عبور می‌کند، در صورت عدم چاره‌اندیشی اصولی و رفع مشکلات مربوط ممکن است در آینده شاهد وقوع حوادث جدی‌تر و تلخ‌تری باشیم.
