تالاب بین المللی شادگان، هنوز محل تخلیه زباله‌های شهر و روستاهای اطراف است، این در حالیست که خطر خروج از فهرست تالاب‌های بین‌المللی همچنان این تالاب را تهدید می‌کند.

تالاب شادگان، بزرگ‌ترین تالاب بین‌المللی کشور، هنوز از زخم زباله‌ها رها نشده است. مدفن زباله شهرها و روستاها، جای جای این تالاب باارزش را که ۲۸ سال است در لیست قرمز تالاب‌های بین المللی قرار دارد، آلوده کرده است.

بخشی از این آلودگی ناشی از سایت پسماند شهرداری شادگان در حاشیه این تالاب است. اخیرا، شهرداری شادگان، بخشی از پسماندهای شهری را در تالاب تخلیه کرده بود که مجدمی رییس اداره حفاظت محیط زیست شادگان مدعی شد این پسماندها جمع آوری و زمین‌های تالابی پاکسازی شده است.

معاون محیط زیست طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: این اقدام غیرمنطقی در زمان بارندگی در حالی رخ داده که به گفته شهرداری شادگان، مسیر تردد جایگاه موقت دفن زباله خراب شده بود.

سید عادل مولا افزود: اداره محیط زیست شهرستان بلافاصله جلسه‌ای با حضور فرماندار، شهردار و بخشداران مرکزی و خنافره تشکیل داده و بعد از بازدید از محل، فرماندار الزام کرده است که پسماندها هر چه سریع‌تر پاکسازی شود، در حال حاضر پاکسازی انجام شده اما به دلیل وزش باد در زمان پاکسازی، بخشی از آنها در محیط پخش شده است، به همین دلیل به شهرداری شادگان مهلت ۱۰ روزه‌ای برای محصور کردن سایت پسماند داده شده است.

وی با بیان اینکه محل تخلیه زباله‌ها در محدوده تالاب بوده، اضافه کرد: اداره محیط زیست شهرستان مکلف شده است که در صورت تکرار، از شهرداری شادگان به مراجع قضایی شکایت کند.

همسایگی با زباله‌دان

تالاب بین‌المللی شادگان با بیش از ۵۰۰ هزار هکتار در جنوب خوزستان، به تنهایی بیش از یک سوم مساحت تالاب‌های ثبت شده کشور در رامسر سایت (کنوانسیون بین المللی تالاب‌ها) را به خود اختصاص داده است. معیشت بیش از ۱۰۰ هزار نفر از مردم محلی به این تالاب که در حوزه شهرستان‌های شادگان، آبادان و ماهشهر قرار دارد، وابسته است.

آنچه تالاب شادگان را در رده نخست تالاب‌های کشور قرار داده تنوع زیستی بی‌نظیر آن است. این تالاب یک سیستم زیست محیطی وسیع متشکل از تالاب‌های شیرین و شور، به علاوه خلیج جزرومدی خورموسی و جزایر آن است و نقش رابط بین رودخانه جراحی و خلیج فارس را ایفا می‌کند. تالاب شادگان یکی از مهمترین توقفگاه‌های پرندگان مهاجر و زمستان گذر در دنیاست. این ویژگی‌ها اما مانع تبدیل این تالاب به زباله‌دان شهرها و روستاهای خوزستان نشده است.

فیصل عامری فعال محیط زیست گفت: مشکل تالاب شادگان، تنها به تخلیه زباله در مسیر سایت شهرداری محدود نمی‌شود، خودروهای نیسان اندکی که زباله‌های روستاها را حمل می‌کنند ممکن است این اقدام را انجام دهند، اما مساله اصلی سایت پسماند شهرداری است که از زمان انتقال به محل فعلی در حاشیه تالاب، مشکل ساز شده است.

وی افزود: این سایت پسماند در جنوب شرقی تالاب و مجاور تالاب قرار دارد که علاوه بر اینکه چهره بسیار نامناسبی به این منطقه داده، بوی نامطبوع دود و زباله تا شعاع چند کیلومتری فراگرفته است همچنین به دلیل عدم حصارکشی مدفن زباله، وزش باد باعث می‌شود بخش زیادی از زباله‌ها به ویژه کاغذ و پلاستیک‌ها در تالاب پراکنده شود.

عامری خواستار جابجایی محل تخلیه زباله شهر شادگان از محل فعلی شد و تاکید کرد: تنها راهکار این است که این سایت به محل دیگری که با تالاب فاصله زیادی داشته باشد، منتقل شود.

بادهای زباله‌ای

معاون محیط زیست طبیعی حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین تاکید کرد: دفن زباله در تالاب جرم است و باید با آن برخورد شود و ما اجازه نمی‌دهیم زباله در تالاب دفن بشود.

وی گفت: سایت پسماند شهرداری شادگان در خارج از محدوده تالاب شادگان اما در مجاورت این تالاب قرار دارد که جانمایی مناسبی نیست اما احتمالا به دلیل موقعیت شادگان به این مکان به صورت موقت مجوز داده شده است.

مولا تصریح کرد: دفع زباله در این محل نیز همچون سایر سایت‌های پسماند در استان، غیراصولی است و مدیریت خوبی بر آن اعمال نمی‌شود، به ویژه اینکه این سایت در مسیر بادهای غالب منطقه قرار دارد و با توجه به عدم حصارکشی، وزش باد باعث پراکنده شدن زباله‌ها در تالاب می‌شود.

وی همچنین درباره تخلیه زباله‌های روستاهای حاشیه تالاب، گفت: دلیل ریختن زباله روستاهای رگبه، صراخیه و حدبه، بی‌کفایتی دهیار و بخشدار است که نتوانسته‌اند پسماندها را جمع آوری و مدیریت کنند، دهیاران باید الگوی مردم باشند اما مشاهده می کنیم که منازل این افراد انبوهی از زباله انسانی و حیوانی ریخته می‌شود.

مولا اضافه کرد: در زمینه آموزش جوامع محلی در گذشته اقداماتی صورت گرفته و طرح مدیریت و جمع آوری پسماند در روستای صراخیه اجرا شده بود اما امسال به دلیل کمبود اعتبار و بیماری کرونا، فعالیت کمتری شده است، اگر چه این اقدامات کافی نیست.

یک تکه از تالاب جدا می‌شود

معاون حفاظت محیط زیست خوزستان در ادامه تلاش‌ها برای تعطیلی سایت پسماند شهر آبادان، در تالاب شادگان را بی‌نتیجه دانست و گفت: مدفن زباله آبادان از قدیم در تالاب شادگان قرار داشته و حدود ۲۰ سال تلاش برای جابه جایی این محل از تالاب، هنوز به نتیجه نرسیده است.

وی افزود: باید واقع بین باشیم که این محل دیگر به عنوان اراضی تالاب و زیستگاه تالابی قابل احیا نیست، بنابراین در حال تلاش برای جداسازی آن از نقشه تالاب شادگان هستیم.

مولا اضافه کرد: بنا داریم که دلتای بهمنشیر را به عنوان بخشی از تالاب شادگان به نقشه تالاب اضافه کنیم تا جایگزین زمینهای سایت پسماند شود.

وی با انتقاد از باور نداشتن مدیران به مسائل محیط زیستی، اظهار داشت: جزیره‌ای عمل کردن ضربه بزرگی به محیط زیست وارد کرده است، به طور مثال آبادان فاقد زمین مناسب برای دفن زباله است اما می‌توان زباله‌های این شهر را در خرمشهر که اراضی مناسب زیادی دارد، دفن کرد ولی همکاری مناسبی برای اجرای این پیشنهاد صورت نگرفته است و تاکنون موفق نبودیم.

آژیر قرمز برای تالاب شادگان

زباله‌های شهری آبادان در تالاب بین المللی شادگان در مساحت ۱۰۰ هکتار به صورت غیربهداشتی دفع می‌شود.

اشرفی مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان پیش از این نسبت به خروج تالاب شادگان از فهرست تالاب‌های بین المللی هشدار داده و گفته بود: در صورت ادامه روند دفع زباله آبادان در تالاب شادگان، این تالاب بین المللی از فهرست کنوانسیون رامسر خارج می‌شود.

با وجود اخطار سازمان‌های بین المللی اما در یک سال گذشته، نه تخلیه زباله در تالاب شادگان متوقف شده و نه حقابه این تالاب تامین شده است. این تالاب در سرشماری سالانه پرندگان مهاجر زمستان گذر نیز شاهد کاهش شدید است و امسال ۱۱ هزار و ۶۰ قطعه در شادگان سرشماری شده است.