به تازگی گرانی و کمیاب شدن روغن خوراکی تبدیل به مسئله‌ای مهم برای بسیاری از مردم شده است. چه مغازه داران که از کمبود این کالای اساسی می‌نالند و چه شهروندان عادی که برای پخت و پز نیازمند این محصول هستند.

مواد اولیه روغن که یکی از مهم‌ترین اقلام سبد خانوار محسوب می‌شود، وارداتی است و موجب شده سالانه میلیارد‌ها تومان ارز از کشور خارج شود. گرچه این روز‌ها از تب و تاب مردم برای خرید روغن خبری نیست و قفسه روغن‌ها به سرعت تمام نمی‌شود، اما مسئله کمبود کماکان ادامه دارد.

در اوایل آبان ماه و پس از آنکه خبر کمبود روغن از سوی رسانه‌های مختلف انعکاس یافت، شهروندان به سرعت برای تامین این کالای اساسی به تقلا افتادند. شبکه‌ها با استناد به عکس مربوط به قفسه‌های خالی روغن، خبر کمبود این محصول را منتشر کردند و همین برای هجوم مردم به فروشگاه‌ها کافی بود.

اشکان رضایی مسئول یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شهرستان بهبهان در گفت و گو با خبرنگار ما در این خصوص گفت: در ابتدای پخش شدن خبر کمبود روغن در کشور، قفسه‌ روغن‌ها به سرعت خالی می‌شد و با کمبود این کالا مواجه شدیم. اما حالا با فراوانی این کالا دست و پنجه نرم می‌کنیم و نزدیک به ۱۰۰ کارتون روغن وجود دارد که به دلیل نبود جا برای چیدمان فعلا از آن‌ها در انبار نگهداری می‌شود.

او افزود: وزارت صمت اجازه فروش روغن، بیش از ۳ عدد را نمی داد و دلیل این مسئله را «کمبود» این محصول و «تنظیم قیمت» آن عنوان می‌کند و این در حالی است که کارتون‌های روغن به وفور برای ما ارسال می‌شود. هر چند در اوایل پخش شدن خبر کمبود این کالای اساسی، اگر بیش از ۳ عدد می‌فروختیم، اخطاریه دریافت می‌کردیم، اما حالا سختگیری‌ها کاهش یافته و فروختن روغن بیش از ۳ عدد دشوار نیست.

سوء استفاده سودجویان از کمیابی روغن

هر گاه که مسئله کمبود در میان باشد می‌توان رد دلال‌ها و سودجویان را در آن یافت. افرادی که با سوء استفاده از شرایط و وضعیت کشور سعی دارند تا با احتکار، مسئله را به یک بحران تبدیل نمایند و سپس روغن را چندین برابر قیمت واقعی بفروشند.

یکی از شهروندان اهوازی که برای خرید روغن به یک فروشگاه آمده بود در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: همیشه در شرایط حساس و تحریم پخش شایعات می‌تواند موجب نفع رسانی فراوان به برخی از افراد سودجو شود که کارشان «سوء استفاده از وضعیت» و «تهی کردن جیب مردم» است.

محمدرضا دیلمی یکی از مغازه داران خوزستانی در گفت و گو با خبرنگار ما با اشاره به کمیاب شدن روغن در بازار گفت: برخی شرکت‌های تولید کننده روغن اجبار می‌کنند که در ازای خرید ۴ کارتون روغن یک بسته تن ماهی نیز بخریم که این مسئله نشان می‌دهد، عده‌ای از ماجرای کمبود این کالای اساسی استفاده کرده و سعی در «پر پول کردن جیب‌های خود» دارند.

نقش شرکت‌های تولید کننده در ایجاد شایعه کمبود روغن

برخی از شهروندان معتقدند مسئله کمبود روغن نه یک بحران، بلکه «سناریوی برنامه ریزی شده» از سوی شرکت‌های تولید کننده این محصول است تا بتوانند نهایت استفاده را از این مسئله برده و سود کسب کنند. مرتضی یکی از شهروندان خوزستانی می‌گوید؛ از وقتی خبر کمیاب شدن روغن منتشر گشت، روغن کمیاب شد و حالا قیمت نیز افزایش یافته است، گویی که همه چیز از پیش طراحی شده بود، تا روغن‌های مانده در انبار فروخته شود.

عبدالرحمن ناصریان، معاونت امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ما با تایید این مسئله که برخی شرکت‌های تولید کننده روغن در پخش شایعات کمبود این کالای اساسی نقش داشتند، گفت: تقریبا این صحبت مورد تایید است و از برخی برند‌ها که پیشتر استقبال نمی‌شد حالا سود فروانی از این مسئله کسب کرده اند.

او با نوید اینکه بیش از ۷۰ درصد از مشکلات تامین روغن مصرفی حل شده، افزود: تنها بخشی از مشکل باقی مانده که به زودی نیز برطرف می‌شود. زیرا اولین مسئله، واردات بود و عمده مواد اولیه روغن وارداتی است که برخی از کشور‌ها که این محصول را به ما می‌فروختند، از فروش آن امتناع کردند و دیگر مسئله؛ تامین ارز برای وارد کردن این کالای اساسی بود که حالا در حال برطرف شدن است.

مسئله کمبود روغن تا حدود زیادی رفع شده

ناصریان بیان داشت: مسئله اساسی و تکراری نیز همین تامین ارز روغن خام بوده که در بندر شهید رجایی هرمزگان یک کشتی معطل این مسئله بود، اما مشکل در حال رفع شدن است و بحث تخصیص ارز در ستاد تنظیم بازار کشور برطرف می‌شود. ضمن آنکه قرارداد‌هایی با سایر کشور‌ها برای خرید روغن خام در حال انعقاد است.

معاونت امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت خوزستان اظهار کرد: یکی از بنادر مهم وارد کننده روغن خام، بندر امام است که این کالای اساسی معمولا به صورت خام یا پالم وارد می‌شود. گرچه در کشور اقدامات مهمی برای بی نیازی از وارد کردن این محصول انجام شده، اما همچنان وابستگی وجود دارد. تولید دانه‌های روغنی که به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی خوزستان در وضعیت مطلوبی قرار دارد، باید عملیات روغن کشی روی آن‌ها انجام شود که نیازمند کارخانجات تخصصی این کار است که در استان وجود ندارند.

این مقام مسئول ادامه داد: باید در خوزستان شرکت یا کارخانه‌ای وجود داشته باشد که کار روغن کشی را انجام دهد و سپس به صورت خام تحویل شرکت‌ها دهد تا در نهایت تصفیه شود، اما در خوزستان چنین محلی وجود ندارد. البته وزارت جهاد کشاورزی درخواست داده تا یک شرکت روغن کشی احداث شود، اما نیاز به یک سرمایه گذار است و هم اکنون دانه‌های روغنی برای طی فرآیند روغن کشی به شرکت‌های خارج از خوزستان فرستاده می‌شوند.

محدودیت فروش روغن و احتکار خانگی

عبدالرحمن ناصریان اظهار داشت: هیچ کس با وضعیت کشور بیگانه نیست و ما از یک طرف با تحریم درگیریم و از طرف دیگر با کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم. ضمن آنکه بسیاری از کشور‌ها رفتار درستی با ما ندارند و این شرایط را دشوار‌تر کرده است.

ناصریان در پایان محدودیت فروش روغن در فروشگاه‌ها را تعیین شده از سوی وزارت صمت عنوان کرد و گفت: این اقدام برای جلوگیری از احتکار خانگی صورت پذیرفته گرچه تا حالا مشکل نسبت به هفته‌های قبل تا حدود زیادی برطرف شده، اما در کشور ما وضعیتی وجود دارد که اگر کمبودی در بازار ایجاد شود، جبران آن ۲ ماه طول می‌کشد که این نشان می‌دهد بسیاری دست به احتکار‌های خانگی می‌زنند.

لزوم همراهی شهروندان و شرکت‌های تولید کننده روغن

هم اکنون مسئله کمبود روغن تا حد زیادی برطرف شده و در فروشگاه‌ها نیز روغن موجود است، اما مسئله دیگر احتکار‌های خانگی و خرید بیش از اندازه روغن و نگهداری آن در منازل مردم است که این مشکل، همراهی و همکاری بیشتر شهروندان با شرایط و جلوگیری از نفع بیشتر سودجویان را می‌طلبد. ضمنا حالا که از التهاب هفته‌های اول برای تامین روغن خوراکی کاسته شده، لازم است تا شرکت‌های تولید کننده این کالای اساسی قیمت‌ها را به حالت قبلی خود بازگردانند.