نیوساید یکی از مناطق قدیمی اهواز که به ثبت ملی فهرست آثار میراث فرهنگی نیز رسیده است ، به تازگی با ساخت و ساز از سوی برخی مالکان در این منطقه، روبه رو شده و به نظر می‌رسد آپارتمان‌سازی در کمین این خانه‌های تاریخی نشسته‌ است.

 دوستداران میراث فرهنگی خوزستان از اینکه خانه‌های ثبت ملی نیوساید اهواز جای خود را به آپارتمان سازی و برج‌سازی نه چندان جذاب بدهد نگرانی خود را ابراز کرده‌اند.

منطقه نیوساید اهواز یکی از محلات بالاشهری و به نسبت قدیمی اهواز در ساحل شرقی رودخانه کارون، متعلق به شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب است و بیشتر این منطقه را خانه‌های ویلایی به نسبت بزرگ شرکتی پر کرده و در آن ادارات، مراکز دولتی و خصوصی، درمانگاه، انواع سالن و زمین ورزشی، سالن‌ غذاخوری،‌ کتابخانه، و ... وجود دارد.

بافت قدیمی نیوساید از طریق شورای ثبت اداره‎ کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان و تایید شورای عالی ثبت سازمان متبوع به دلیل شان ملی (برخورداری از ویژگی‎ منحصر به فرد تاریخ پیدایش نفت در ایران) واجد ارزش ثبت در فهرست آثار ملی قرار گرفت و براساس ماده‎‌ واحده قانون ثبت در فهرست آثار ملی مصوب ۱۳۵۲و بند ۶ ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

تعداد ۱۵۰ واحد مسکونی منازل شرکت لوله‎سازی واقع در بافت تاریخی نیوساید اهواز چند سال پیش، بدون اطلاع و اخذ مجوز لازم از اداره‎کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان، به بخش خصوصی واگذار شد.

 اکنون با گذشت چند سال از این موضوع دوستداران میراث فرهنگی و فعالان فرهنگی خبر از تعرضاتی به این بافت واجد ارزش آن هم در منازل موسوم به منازل لوله سازی خبر می‌دهند.

آپارتمان به جای خانه‌ ویلایی

یک فعال فرهنگی در خوزستان در این باره به خبرنگار ایرنا می‌گوید:  منطقه نیوساد اهواز به ثبت ملی رسیده اما متاسفانه شرکتی که صاحب این املاک بوده آنها را در ازای وثیقه در اختیار بانک قرار می‌دهد  ، که برخی از آنها سوی بانک مصادره و به پیمانکار واگذار می‌شوند.

 حمادی بیان کرد: پیمانکاری که این خانه به او واگذار شده آشنایی با میراث فرهنگی و ارزش تاریخی این خانه‌ها ندارد و چون بساز بفروش است قصد ساخت و ساز در آن منطقه را دارد که متاسفانه اقدام به بریدن بخشی از درختان و همچنین تخریب خانه‌ها کرده است.

وی افزود: این خانه‌ها بخشی از هویت تاریخی اهواز ، و در قلب این شهر قرار دارند از این رو از اهمیت بالایی برخوردار هستند که انتظار می‌رود  نهادهای متولی نسبت به آنها توجه لازم را داشته، و اجازه ندهند این خانه‌ها که قدمت برخی از آنها به ۱۰۰ سال می‌رسد تبدیل به آپارتمان شوند.

اجازه انبوه‌سازی نمی‌دهیم

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان در این باره گفت: منطقه نیوساید از ابتدای منطقه خرمکوشک آغاز، و تا فلکه پنج نخل ادامه دارد و تمامی ساختمان‌های اداری شرکت نفت، منازل، سینما، تالار موجود در آن را در برمی‌گیرد؛ حدود ۱۵۰ واحد مسکونی آن  به نام منازل لوله‌ سازی معروف است که متعلق به شرکت لوله سازی اهواز است و در مجموع یک بافت منسجم و یک پارچه است.

سیداحمدرضا حسینی‌بروجنی  بیان کرد: منطقه نیوساید جزو بافت با ارزش معاصر است که پرونده آن در فهرست آثار واجد ارزش ملی ثبت شده و منازل لوله سازی نیز بخشی از این منطقه است.

وی با بیان اینکه منازل نیوساید شامل چند بخش است که بخشی از آن منازل شرکت لوله سازی را در برمی‌گیرد توضیح داد: در سال‌های گذشته شرکت لوله سازی اهواز به منظور دریافت وام از بانک، سند مالکیت منازل نیوساید را به عنوان وثیقه در اختیار بانک قرار داد،  اما به دلیل پرداخت نشدن اقساط بانکی، در سال‌های ۹۲ و ۹۳ ، بانک این اسناد را مصادر کرد.

وی گفت: بنا بر قوانین بانکی وقتی ملک یا املاکی مصادر می‌شود این املاک به منظور فروش به مزایده گذاشته می‌شوند تا اقساط پرداخت نشده را جبران کند و این منازل پس از به مزایده گذاشتن، ازسوی شخص یا اشخاصی خریداری شده است.

حسینی بروجنی ادامه داد: تا زمانی که این واحدهای مسکونی زیر نظر شرکت لوله سازی قرار داشتند و مردم در آنها زندگی می‌کردند نگرانی نداشتیم و می‌دانستیم مردم از خانه‌ها حفاظت می‌کنند اما پس از واگذاری این منازل تحرکاتی ایجاد شد و اعلام شد که قصد انبوه سازی در آن منطقه را دارند، که پس از متوجه شدن، به موضوع ورود کردیم.

وی افزود:از زمان واگذاری تاکنون مالک چندین بار با هدف استحکام بخشی قصد تخریب داشته و چند بار اقدام به بازسازی برخی منازل کرده اما تاکنون انبوه سازی صورت نگرفته است و در هیچ شرایطی نیز اجازه انبوه سازی داده نمی‌شود.

وی بیان کرد: برخی کارهای حقوقی و ضوابط  اختصاصی برای حفاظت از بافت با ارزش این منطقه تدوین کرده‌ایم که این ضوابط در یک هفته آینده به سایر دستگاه‌ها به ویژه شهرداری اهواز ابلاغ خواهد شد تا هرگونه اقدام در بافت با ارزش براساس این ضوابط باشد و استعلام را از میراث فرهنگی بگیرند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان ادامه داد: براساس ضوابط  مشخص شده فضای سبز، حصارکشی منازل، اندازه خیابان‌ها به هیچ وجه نباید دستخوش تغییر شود مگر اینکه با میراث فرهنگی هماهنگی لازم صورت گرفته شده باشد.

وی بیان کرد:  سرمایه‌گذاری که آنجا را خریداری کرده می‌تواند با توجه به ضوابط خرید و فروش، مرمت و استحکام بخشی، اقدامات لازم را انجام دهد و دیگر اقدامات خارج از ضوابط ممنوع است؛ همچنین ایجاد اقامتگاه، هتل و رستوران در املاک آنجا نیز با توجه به بحث توسعه گردشگری بنا بر ضوابط امکان پذیر خواهد بود.

حسینی بروجنی بیان کرد: در کل کالبد اصلی بافت باید حفظ شود؛ افزایش ارتفاع خانه‌ها ممنوع است چرا که خانه‌های ویلایی آنجا از فرم و معماری خاصی پیروی می‌کنند و کسی حق اینکه خانه‌ای را در آنجا خریداری کند و آپارتمان بسازد ندارد.

با توجه به اهمیت این منطقه تاریخی، و اینکه مردم و دوستداران میراث فرهنگی، آن را بخشی از هویت تاریخی شهر خود می‌دانند باید منتظر ماند و دید آیا نهادهای متولی اجازه ورود انبوه سازان را به دل این بافت قدیمی می‌دهند یا خیر؟