این پروژه بخشی از طرح مهار کانون‌های بحرانی گردو غبار در خوزستان است که از حدود سه ماه پیش آغاز و با اعتبار ۷۶ میلیارد ریال توسط بسیج سازندگی اجرا شده است.
پروژه سازماندهی نزولات آسمانی (مدیریت رواناب) با هدف استحصال رواناب پیش ا ز ورود به آبراهه‌ها، افزایش زمان تمرکز، افزایش رطوبت خاک و با هدف تغییر در کمیت و کیفیت پوشش گیاهی و در نهایت حفاظت از خاک اجرا می‌شود.
رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور روز پنجشنبه در آیین بهره برداری از طرح هشت هزار هکتاری سازماندهی نزولات آسمانی در ماهشهر، خواستار تقویت اعتبارات بیابان زدایی در کشور به منظور حفاظت از منابع آب و خاک شد.
مسعود منصور افزود: با توجه به اینکه در آستانه برنامه هفتم توسعه و بودجه سال ۱۴۰۰ هستیم، ضروری است که مجلس شورای اسلامی و دولت به اعتبارات مرتبط با بیابان‌زدایی توجه کنند تا بتوان زیرساخت‌ها، زمین‌های مستعد و تولید و معیشت مردم را حفظ کرد.
وی با بیان اینکه آبخیزداری از اقداماتی است که علاوه بر ذخیره آب، کنترل رسوب و مهار سیلاب‌ها، هیچگونه آثار منفی بر محیط زیست ندارد و رژیم رودخانه‌ها و حقابه تالاب‌ها را حفظ می‌کند افزود: اگر در گذشته به جای بسیاری از اقدامات، به آبخیزداری روی می‌آوردیم موفق‌تر بودیم و ناچار به بیابان‌زدایی نمی‌شدیم، زیرا این زمین‌ها در گذشته بیابان نبودند و پوشش گیاهی داشتند، اینها مراتعی بوده که ممیزی مرتع و پروانه چرا داشت و مردم از آن استفاده می‌کردند.
منصور، با اشاره به چالش‌های کشور در صورت نبود مدیریت منابع آب و خاک، اضافه کرد: بیش از ۶۰ درصد مساحت کشور، خشک و نیمه خشک است که این رقم بیش از متوسط جهانی است.
وی با بیان اینکه هم اکنون بیش از ۱۵ تن در هکتار درسال فرسایش بادی داریم، گفت: مهاجرت و از بین رفتن بسیاری از زیرساخت‌ها و مشکلات سکونتگاه‌ها از تبعات فرسایش است و تنها راه نجات ما پیش رفتن به سمت فعالیت‌هایی است که بتوان منابع آب و خاک را حفظ کرد.
منصور افزود: با آبخیزداری می‌توان فرسایش را ۹ تن در هکتار و با عملیات بیابان‌زدایی می‌توان فرسایش را بیش از ۱۵ تن در هکتار کاهش داد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از کارکردهای منابع طبیعی این است که درون زاست، ارزبری ندارد و بدون تکیه به منابع خارجی و با مشارکت مردم قابل اجراست؛ به طور مثال در حوزه گیاهان دارویی، جنگل‌کاری اقتصادی و زراعت چوب می‌توان به اقتصاد و معیشت و تولید مردم کمک کرد.
لزوم بازنگری در مرتع‌داری
رییس سازمان جنگل‌ها،مراتع و آبخیزداری کشور همچنین گفت: طرح‌های مرتع‌داری در کشور باید بازنگری و اصلاح شود تا مردم بتوانند در حفظ و احیای پوشش گیاهی نقش داشته باشند.
وی افزود: در جایی که اکوسیستم اولیه، مرتع بوده باید کانون فعالیت ما بر مرتع‌داری باشد، بنابراین می‌توان بسیاری از فعالیت‌ها را با بانک غنی بذر که داریم، به طوری اجرا کرد که مراتع به حالت اولیه خود بازگردد و به معیشت مردم کمک کند.
منصور، در ادامه با اشاره به طرح‌های مشترک با سازمان بسیج سازندگی، بیان کرد: تاکنون در حوزه مهار آتش ، حفاظت، بیابان‌زدایی و آبخیزداری در سطح ۲.۷ هکتار با بسیج سازندگی فعالیت‌های مشترکی صورت گرفته که بسیج علاوه بر کمک اعتباری، در سازماندهی مردم و جوامع محلی در اجرای طرح‌ها نقش موثری داشته است.
تثبیت ۲۳۰ هزار هکتار از کانون‌های گرد و غبار
مدیرکل منابع طبیعی خوزستان نیز در این آیین مساحت کانون های گرد و غبار خوزستان را ۳۵۰ هزار هکتار بیان کرد و گفت: از اسفند ۹۵ تاکنون حدود ۲۳۰ هزار هکتار از این عرصه ها تثبیت و پایدارسازی و از تخریب سرزمین جلوگیری شده است.
کوروش کیانی افزود: طرح تثبیت کانون‌های بحرانی گرد و غبار در خوزستان در قالب پروژه‌های بیولوژیک، بیومکانیک انجام شده است.
وی با اشاره به مختل شدن تمام بخش‌های اقتصادی آموزشی بهداشتی و زیرساختی خوزستان با وقوع گرد و غبار، افزود: با دستور رهبر معظم انقلاب و برنامه ریزی دولت تدبیر و امید، این طرح‌ها توسط سازمان جنگل‌ها و با مشارکت موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و همراهی بسیج سازندگی کشور و استانداری خوزستان اجرا شده و این عرصه‌ها در مواردی به چرخه تولید برگشتند و آثار تخریبی که سبب تعطیلی بخش‌های زیادی از استان و استان‌های همجوار بود، ترمیم شد.
کیانی، با تشریح برنامه امسال طرح مهار کانون‌های گرد و غبار در خوزستان اضافه کرد: مراقبت و نگهداری ۲۴ هزار و ۵۰۰ هکتار جنگل‌کاری‌های دست‌کاشت سنواتی و ۱۸۶ هزار هکتار قرق مراتع جزو تعهدات این اداره کل بوده است.
وی ادامه داد: از محل صرفه‌جویی منابع و مدیریت بهینه اعتبارات و هزینه‌ها نیز پروژه‌هایی اجرا شده که از جمله ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار نهالکاری، ۱۰ هزار و ۱۰۰ هکتار مدیریت رواناب، ۲ هزار و ۵۳۰ هکتار مدیریت جنگل‌های دست‌کاشت و حدود سه هزار هکتار نهالکاری انجام شده که اینها مازاد بر تعهدات بوده است.
کیانی همچنین مساحت کانون‌های گرد و غبار در ماهشهر را ۸۳ هزار هکتار بیان کرد و گفت:این زمین‌ها کانون‌های ۴ و ۵ و ۶ را تشکیل می‌دهند که برنامه برای ثبیت آنها از سال ۹۷ شروع شده و تاکنون ۴۲ هزار هکتار از این کانون‌ها پایدارسازی و تثبیت شده و این برنامه‌ها تا پایداری تمام اکوسیستم ادامه خواهد داشت.
وی افزود: اعتبار هزینه شده در ماهشهر از سال ۹۷ تاکنون، ۴۳۰ میلیارد ریال بوده و امسال ۱۵۸ میلیارد ریال قرارداد برای اجرای پروژه‌ها منعقد شده است.
کیانی اضافه کرد: امسال حدود ۳۰۰ میلیارد ریال از پروژه‌ها در قراردادی با سازمان بسیج سازندگی بوده که ۲۵۰ میلیارد ریال از آن در بخش گرد و غبار و ۵۴ میلیارد ریال برای حفاظت از عرصه‌های ملی بوده است.
وی با اشاره به پروژه مدیریت رواناب در ماهشهر، گفت: این طرح شامل هلالی‌های آبگیر، گوراب‌ها و... برای کنترل نزولات آسمانی در سطح هشت هزار هکتار با اعتبار ۷۶ میلیارد ریال با کمک بسیج سازندگی در مدت ۲ ماه انجام شده است.
کیانی افزود: پارسال در این منطقه ۵۰۰ هکتار مدیریت رواناب انجام شده و نتایج خیلی خوبی داشت. این پروژه بسیار مناسب با اقلیم خوزستان و ماهشهر، کم هزینه و مبتنی بر توان اکولوژیک منطقه به منظور احیای پوشش گیاهی است.
به گفته وی، این زمین‌ها پیش از این مراتعی بودند که توسط دامداران منطقه برای دام‌هایشان استفاده می‌شدند اما اکنون از حیز انتفاع خارج شده و با این اقدامات در حال بازیابی بوده و از تخریبشان جلوگیری خواهد شد تا به چرخه تولید بازگردند.
بر اساس این گزارش، پس از توفان شدید گرد و غبار بهمن سال ۹۵ در خوزستان، طرح مهار کانون‌های گرد و غبار در این استان به صورت اضطراری آغاز شد. اولویت این طرح مهار کانون‌های فوق بحرانی در جنوب و جنوب شرق اهواز موسوم به کانون شماره چهار با وسعت ۱۱۲ هزار هکتار بوده است. برای نهالکاری در کانون بحرانی (کانون های ۳ و ۴) برنامه ۱۰ ساله پیش بینی شده که شامل عملیات بیولوژیک (نهالکاری) و پخش سیلاب به صورت مصنوعی در هورهای محلی است.
از سال ۱۳۹۵ تاکنون در مجموع ۳۶ هزار هکتار نهالکاری در کانون‌های گرد و غبار خوزستان در دستورکار بوده است. در سال‌های ۹۵ تا ۹۸ در حدود ۲۶ هزار هکتار نهالکاری اجرا شد. امسال برای نهالکاری جدید اعتباری به خوزستان داده نشد و مقرر شد مراقبت و نگهداری از نهال‌کاری‌های سال‌های گذشته انجام شود.
