رئیس اداره حفاظت و حمایت منابع طبیعی خوزستان، خواستار تشکیل ستاد احیای جنگل های زاگرس در استان شد و گفت: جنگل های بلوط در خوزستان به شدت در حال تخریب است و تاکنون بیش از 200 هزار هکتار از آنها آلوده به آفات و بیماری شده است.

حاجی عالی محمدی سه شنبه اظهار داشت: جنگل های طبیعی زاگرس با 900 هزار هکتار وسعت در شمال و شمال شرق خوزستان قرار دارد که بخشی از آن تحت نظارت اداره کل منابع طبیعی و بخشی نیز به عنوان مناطق حفاظت شده زیر پوشش اداره کل حفاظت محیط زیست است.

وی با اشاره به اجرای طرح پایش جنگل های بلوط در خوزستان افزود: تاکنون حدود نیمی از جنگل های استان پایش شده که بر همین اساس 200 هزار هکتار از این جنگل ها آلوده به بیماری و آفات تشخیص داده شده و در صورت ادامه پایش ها این آمار افزایش می یابد.

عالی محمدی اضافه کرد: سه مورد از آفات جنگل های بلوط در خوزستان مشاهده شده که شامل بیماری زغالی بلوط (خشکیدگی)، سوسک چوبخوار بلوط و پروانه جوانه خوار بلوط است.

به گفته وی، پروانه جوانه خوار بلوط در سال های اخیر فقط در جنگل های دزفول و اندیمشک بروز کرده اما 2 آفت دیگر تقریبا در سطح همه جنگل ها وجود دارد.

وی هشت شهرستان شمال و شمال شرقی استان را دارای عرصه های جنگلی دانست و گفت: ایذه بیشترین مساحت جنگل ها را به خود اختصاص داده و بیشترین خشکیدگی بلوط نیز در این شهرستان و در منطقه دهدز شناسایی شده است.

این مقام مسئول با اشاره به کمبود شدید اعتبار برای مقابله با آفات درختان بلوط اظهار داشت: در حال حاضر در حدود 20 تا 40 درصد اعتبارات مورد نیاز تامین می شود.

وی جنگل های زاگرس را امانت الهی و سد بیولوژیک در مقابل گسترش ریزگردها به مرکز کشور دانست و خواستار تشکیل ستاد احیای جنگل های زاگرس در شمال و شمال شرق خوزستان شد.

عالی محمدی با بیان اینکه یکی از مهمترین عوامل حفاظت از جنگل ها کمبود اعتبارات است، پیشنهاد کرد: بخشی از اعتبارات ملی مقابله با گرد و غبار برای حفظ و تجدید حیات این جنگل ها اختصاص داده شود.

*انسان و بلوط

رئیس اداره حفاظت و حمایت منابع طبیعی خوزستان، با اشاره به اهمیت جنگل های زاگرس در کشور که گونه غالب آنها درخت بلوط است، گفت: این جنگل ها در شبکه حیات و پایداری اکوسیستم منطقه و تنوع زیستی نقش محوری دارند.

وی با بیان اینکه جنگل های زاگرس در کشور و استان به شدت روبه تخریب هستند، مهمترین دلیل این تخریب را دلایل اکولوژیک و دخالت بی رویه انسان در طبیعت دانست و افزود: تغییرات اقلیمی و خشکسالی و عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز از دیگر عوامل تخریب این جنگل هاست.

عالی محمدی توضیح داد: برداشت بی رویه از منابع و جنگل، چرای بی رویه، طرح های عمرانی و جاده سازی، شخم زدن و فرسایش خاک ناشی از دخالت های بشر و مهمترین این عوامل است که باعث کاهش زادآوری جنگل های بلوط شده است.

وی با بیان اینکه جنگل های زاگرس در کمربند خشک و در مجاورت بیابان ها قرار دارند، اضافه کرد: تغییر اقلیم، کمبود آب و کاهش آب های زیر زمینی منجر به هجوم بیماری ها شده است.

عالی محمدی همچنین با اشاره به عوامل اجتماعی و اقتصادی تخریب جنگل ها اظهار داشت: افزایش جمعیت انسانی و دامی، گسترش چراگاه ها و بهره برداری بی رویه را در پی داشته که منجر به تغییرات زیادی در گونه ها شده است بنابراین باید برنامه ریزی «مثلثی» برای حل این مشکل انجام شود، به این معنی که رابطه میان انسان، دام و طبیعت به صورتی برنامه ریزی شود که هر سه حفظ شوند.

وی تاکید کرد: یکی دیگر از عوامل تخریب جنگل های زاگرس فقر ساکنان این منطقه است که باعث می شود برای معیشت خود و یا تهیه سوخت، اقدام به بریدن درختان و یا ساختن کوره های زغال کنند.

این مقام مسئول در ادامه گفت: از منظر دیگر می توان عوامل تخریب جنگل را سه دلیل عمده شامل فقر، جهل و سودجویی نامید که فقر با اشتغالزایی و توانمندسازی اهالی، جهل را با آموزش مردم و سودجویی را با برخورد قانونی می توان حل کرد.

وی با بیان اینکه 83 درصد مساحت کشور را منابع طبیعی تشکیل می دهد افزود: تنها 2 دستگاه منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست مسئول حفظ این عرصه های وسیع طبیعی هستند که نیرو و اعتبار کافی در اختیار ندارند بنابراین حفاظت از این عرصه ها مستلزم همکاری همه دستگاه ها و مردم است.

عالی محمدی تصریح کرد: حفاظت دولتی از منابع طبیعی تا کنون به نتیجه نرسیده و تنها در صورتی که مردم در این مساله شریک شوند، می توان به حفظ جنگل ها و بهره برداری معقول از آنها امیدوار بود.

وی با تاکید بر مشارکت مردمی برای حفظ منابع طبیعی اظهار داشت: ارتقای آگاهی و فرهنگسازی، برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی با همکاری رسانه ها می تواند علاوه بر معرفی ارزش های جنگل ها و حفظ آنها، به شناخت استفاده های دارویی و صنعتی از جنگل ها کمک کند.

عالی محمدی بر توانمندسازی جوامع محلی نیز تاکید کرد و افزود: ریشه کنی فقر با اشتغالزایی پایدار، استفاده از مشارکت مردم محلی برای جنگل کاری و تامین سوخت مورد نیاز آنها (نفت و گاز) می تواند گام مهمی در راستای حفاظت از جنگل ها باشد.

به گفته وی، بیش از 20 سال پیش برای طرح مشارکت در جنگل کاری و بادام کاری، وام هایی به مردم داده شد، که اگر چه به دلیل بهره بالای وام ها مردم دچار زیان شدند اما اکنون مناطق وسیعی کاشته شده است که در صورت رفع نقص، می توان این طرح را دوباره اجرا کرد.

پهنهٔ رویشی زاگرس شامل رشته کوه های زاگرس، وسیع ترین و اصلی ترین رویشگاه گونه های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. 

جنگل های بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غربی کشور (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان‌های کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را در بر می گیرد. در بین 11 استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان های فارس، لرستان و خوزستان مقام های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی دارا هستند.